20 bulaşıcı hastalık nedir?

Bulaşıcı hastalıklar, insan sağlığını tehdit eden en eski ve en sürekli tehlikelerden biridir. Mikropların neden olduğu bu rahatsızlıklar, temas, hava yolu, kontamine gıda veya su gibi çeşitli yollarla yayılabilir. Küresel seyahat ve artan nüfus yoğunluğu ile bulaşıcı hastalıkların yayılımı daha da hızlanabilmektedir. İşte dünya genelinde en çok bilinen ve sağlık otoritelerinin yakın takipte olduğu 20 bulaşıcı hastalık:

Virüs Kaynaklı Bulaşıcı Hastalıklar

• Grip (İnfluenza): Solunum yoluyla bulaşan, yüksek ateş, kas ağrısı, halsizlik gibi belirtilerle seyreden yaygın bir viral enfeksiyon. Mevsimsel salgınlar yapar ve özellikle yaşlılar ve kronik hastalığı olanlar için risklidir.
• COVID-19: SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu, solunum sistemini etkileyen ve ciddi vakalarda zatürre, akut solunum sıkıntısı sendromu gibi durumlara yol açabilen küresel bir salgın hastalığı. Damlacık yoluyla bulaşır.
• HIV/AIDS: İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü’nün (HIV) neden olduğu, bağışıklık sistemini hedef alarak vücudun enfeksiyonlara karşı direncini kıran kronik bir hastalıktır. Cinsel temas, kan yoluyla ve anneden bebeğe bulaşabilir.
• Hepatit (B, C): Karaciğer iltihabına neden olan virüslerdir. Hepatit B ve C virüsleri genellikle kan yoluyla, cinsel temasla veya anneden bebeğe bulaşır ve kronikleşerek siroz veya karaciğer kanserine yol açabilir.
• Kızamık: Oldukça bulaşıcı, ateş, öksürük, burun akıntısı ve döküntü ile seyreden viral bir hastalıktır. Özellikle çocuklarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
• Su Çiçeği: Varicella-zoster virüsünün neden olduğu, kaşıntılı döküntüler ve ateşle seyreden yaygın bir çocukluk çağı hastalığıdır.
• Kuduz: Kuduz virüsünün enfekte hayvan ısırığıyla bulaştığı, sinir sistemini etkileyen ve tedavi edilmezse ölümcül olan viral bir hastalıktır.
• Soğuk Algınlığı (Nezle): Çeşitli virüslerin (rinovirüsler, koronavirüsler vb.) neden olduğu, burun akıntısı, hapşırma, öksürük gibi hafif üst solunum yolu semptomlarıyla seyreden yaygın bir enfeksiyondur.
• Gastroenterit (Mide Gribi): Genellikle rota, norovirüs gibi virüslerin neden olduğu, ishal, kusma, karın ağrısı gibi sindirim sistemi semptomlarıyla seyreden enfeksiyonlardır.
• İnsan Papilloma Virüsü (HPV) Enfeksiyonu: Cinsel yolla bulaşan, siğillere neden olabilen ve bazı tipleri rahim ağzı kanseri gibi kanser türleriyle ilişkilendirilen yaygın bir virüstür.

Bakteri Kaynaklı Bulaşıcı Hastalıklar

• Tüberküloz (Verem): Mycobacterium tuberculosis bakterisinin neden olduğu, genellikle akciğerleri etkileyen ciddi bir solunum yolu enfeksiyonudur. Hava yoluyla bulaşır ve uzun süreli tedavi gerektirir.
• Kolera: Vibrio cholerae bakterisinin neden olduğu, şiddetli ishale ve dehidrasyona yol açan, kontamine su ve gıdalarla bulaşan bağırsak enfeksiyonudur.
• Tetanoz: Clostridium tetani bakterisinin neden olduğu, kas spazmlarına ve çene kilitlenmesine yol açan ciddi bir hastalıktır. Kirli yara ve kesiklerden vücuda girer.
• Boğmaca (Pertussis): Bordetella pertussis bakterisinin neden olduğu, şiddetli öksürük nöbetleriyle seyreden solunum yolu enfeksiyonudur. Özellikle bebekler için tehlikelidir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Genellikle E. coli gibi bakterilerin neden olduğu, idrar yollarında enfeksiyonla seyreden yaygın bir rahatsızlıktır.
• Streptokok Boğaz Enfeksiyonu (Strep Boğaz): Streptococcus pyogenes bakterisinin neden olduğu, boğaz ağrısı, ateş ve yutma güçlüğü ile seyreden bakteriyel bir enfeksiyondur.
• Salmonelloz (Salmonella): Salmonella bakterisinin kontamine gıdalarla bulaştığı, ishal, ateş ve karın kramplarına neden olan bir gıda zehirlenmesi türüdür.
• Klamidya ve Bel Soğukluğu (Gonore): Cinsel yolla bulaşan, genellikle asemptomatik seyreden ancak tedavi edilmezse kısırlık gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilen bakteriyel enfeksiyonlardır.

Parazit ve Mantar Kaynaklı Bulaşıcı Hastalıklar

• Sıtma: Anofel sivrisineklerinin taşıdığı Plasmodium parazitinin neden olduğu, ateş, titreme ve grip benzeri semptomlarla seyreden ciddi bir hastalıktır. Özellikle tropikal bölgelerde yaygındır.
• Ayak Mantarı (Tinea Pedis): Ayaklarda kaşıntı, kızarıklık ve soyulmaya neden olan mantar enfeksiyonudur. Nemli ve sıcak ortamları seven mantarlar tarafından bulaşır.

Bu hastalıklar, farklı bulaşma yolları ve şiddetleriyle insan sağlığını etkilemeye devam etmektedir. Korunma yolları arasında aşılama, el hijyeni, güvenli gıda ve su tüketimi ile riskli temaslardan kaçınma önemli yer tutar.

Kaynaklar

• Acıbadem Sağlık Grubu – Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklar Nelerdir? https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/bulasici-hastaliklar-nelerdir/
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü – Bulaşıcı Hastalıklar https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bulasicihastaliklar
• TÜBİTAK Bilim Genç – Bulaşıcı Hastalıklar Nelerdir? https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/bulasici-hastaliklar-nelerdir
• kliniksaglik.com – https://kliniksaglik.com/hastalik/bulasici-hastaliklar-nelerdir-kisaca-bulasici-hastaliklar-nedir-4412

Not: Bu içerik sadece rehberlik amaçlı olup kişisel ihtiyaçlarınıza göre tasarlanmamıştır. İçerik, uzman tıbbi tavsiye yerine geçmez.