Yüksek tansiyona ne sebep olur?

Yüksek tansiyon (hipertansiyon), dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen, sinsi ve tehlikeli bir sağlık sorunudur. Çoğu zaman belirti vermeden ilerlediği için “sessiz katil” olarak da adlandırılır. Ancak kontrol altına alınmadığında kalp krizi, felç, böbrek yetmezliği ve görme kaybı gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Bu özel haberimizde, yüksek tansiyonun nedenlerini, kimlerin risk altında olduğunu ve bu tehlikeli durumdan korunmak için neler yapabileceğimizi uzman görüşleriyle birlikte detaylı bir şekilde ele alıyoruz. Sağlığınızı korumak ve uzun, sağlıklı bir yaşam sürmek için bu önemli bilgileri mutlaka okuyun!

Yüksek Tansiyona Ne Sebep Olur? Temel Faktörler

Yüksek tansiyonun kesin nedeni çoğu zaman belirlenemese de, kan basıncını yükselten ve riski artıran birçok faktör bulunmaktadır:

Yaşam Tarzı Faktörleri:

• Sağlıksız Beslenme: Özellikle yüksek oranda tuz (sodyum) içeren işlenmiş gıdalar, fast food, turşular ve aşırı yağlı beslenme kan basıncını yükseltebilir. Potasyum düşüklüğü de tansiyonu olumsuz etkileyebilir.
• Hareketsizlik: Düzenli fiziksel aktivite yapmamak kilo alımına ve dolayısıyla yüksek tansiyon riskinin artmasına neden olabilir. Egzersiz, kalp ve damar sağlığını koruyarak tansiyonu düşürmeye yardımcı olur.
• Obezite ve Aşırı Kilo: Fazla kilolar, kalbin vücuda kan pompalamak için daha fazla çalışmasına neden olur ve bu da atardamar duvarlarındaki basıncı artırır. Özellikle karın bölgesindeki yağlanma yüksek tansiyon riskini yükseltir.
• Sigara ve Tütün Ürünleri Kullanımı: Sigara içmek ve diğer tütün ürünlerini kullanmak kan damarlarına zarar verir ve kan basıncını anlık olarak yükseltir. Uzun vadede damar sertliğine yol açarak yüksek tansiyon riskini artırır.
• Aşırı Alkol Tüketimi: Özellikle erkeklerde düzenli ve aşırı alkol tüketimi kan basıncını yükseltebilir.
• Stres: Yüksek düzeyde stres, geçici olarak kan basıncını artırabilir. Kronik stres ise sağlıksız beslenme, sigara veya alkol tüketimi gibi davranışlara yol açarak dolaylı olarak yüksek tansiyon riskini artırabilir.
• Yetersiz Uyku: Uzun süreli uyku eksikliği veya uyku apnesi gibi durumlar hormonal dengesizliklere yol açarak yüksek tansiyon riskini artırabilir.

Değiştirilemeyen Risk Faktörleri

• Yaş: Yaş ilerledikçe kan damarları doğal olarak kalınlaşır ve esnekliğini kaybeder, bu da yüksek tansiyon riskini artırır. 65 yaşından sonra kadınlarda yüksek tansiyon görülme olasılığı erkeklere göre daha fazladır.
• Aile Öyküsü: Ailede yüksek tansiyon öyküsü olan kişilerin bu durumu geliştirme olasılığı daha yüksektir. Genetik yatkınlık önemli bir rol oynayabilir.
• Irk: Yüksek tansiyon, özellikle siyah Afrikalı ve Karayipli kökenli kişilerde daha yaygın görülmekte ve genellikle beyaz ırka göre daha erken yaşta ortaya çıkmaktadır.
• Cinsiyet: 64 yaşına kadar erkeklerde yüksek tansiyon daha sık görülürken, 65 yaşından sonra kadınlarda risk artmaktadır.

Altta Yatan Sağlık Koşulları ve İlaçlar

Bazı tıbbi durumlar ve kullanılan ilaçlar da yüksek tansiyona neden olabilir (sekonder hipertansiyon):

• Böbrek Hastalıkları: Böbrekler kan basıncının düzenlenmesinde önemli rol oynar. Kronik böbrek hastalığı veya böbrek damarlarında daralma yüksek tansiyona yol açabilir.
• Endokrin Bozuklukları: Tiroid sorunları (hipertiroidi veya hipotiroidi), Cushing sendromu, aldosteron fazlalığı gibi hormonal dengesizlikler kan basıncını etkileyebilir.
• Uyku Apnesi: Uyku sırasında tekrarlayan nefes durmaları, vücutta oksijen seviyesinin düşmesine ve kan basıncının yükselmesine neden olabilir.
• Doğum Kontrol Hapları: Özellikle yüksek doz östrojen içeren doğum kontrol hapları bazı kadınlarda kan basıncını yükseltebilir.
• Bazı İlaçlar: Dekonjestanlar, bazı ağrı kesiciler (NSAID’ler), bazı antidepresanlar ve steroidler kan basıncını artırabilir.
• Tümörler: Nadir durumlarda bazı tümörler hormon salgılayarak yüksek tansiyona neden olabilir.

Yüksek Tansiyonun Tehlikeleri ve Önleme Yolları

Kontrol altına alınmayan yüksek tansiyon, kalp krizi, felç, kalp yetmezliği, böbrek hasarı, görme kaybı ve damar sertliği gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi hayati önem taşır.

Yüksek Tansiyondan Korunmak İçin Yapılabilecekler:

Tuz alımını kısıtlayın (günde 5-6 gramdan az), bol meyve, sebze ve tam tahıllı ürünler tüketin. Potasyum içeren besinlere ağırlık verin. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta veya 75 dakika yüksek yoğunlukta aerobik egzersiz yapın. İdeal kilonuzu koruyun veya fazla kilolarınızdan kurtulun. Özellikle bel çevresi ölçünüze dikkat edin (erkeklerde 102 cm, kadınlarda 88 cm’nin altı hedeflenmelidir).

Tütün ürünlerinden kesinlikle uzak durun. Erkekler için günde 2, kadınlar için günde 1 kadehten fazla alkol tüketmeyin. Hobiler edinme gibi stres yönetimi tekniklerini uygulayın. Her gece 7-8 saat uyumaya özen gösterin. Özellikle risk grubundaysanız, kan basıncınızı düzenli olarak ölçtürün ve doktorunuzun önerilerine uyun.

Sağlığınız İçin Harekete Geçin! Yüksek Tansiyonu Kontrol Altına Alın!

Yüksek tansiyon, yaşam tarzı değişiklikleri ve gerekirse ilaç tedavisi ile kontrol altına alınabilen bir durumdur. Bu haberdeki bilgileri dikkate alarak sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve düzenli doktor kontrollerinizi yaptırmak, yüksek tansiyonun yol açabileceği ciddi sağlık sorunlarından korunmanın en etkili yoludur. Unutmayın, sağlığınız sizin elinizde!

KAYNAKLAR:

• Amerikan Kalp Birliği (American Heart Association – AHA): https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure
• Mayo Clinic – High blood pressure (hypertension): https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-pressure/symptoms-causes/syc-20373410
• National Institutes of Health (NIH) – High Blood Pressure: https://www.nhlbi.nih.gov/health/high-blood-pressure
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) – Hypertension: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension
• Türkiye Kardiyoloji Derneği: https://tkd.org.tr/
• Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği: https://www.turkhipertansiyon.org/
• kliniksaglik.com