Kanser kaşıntısı nasıl olur?

Kaşıntı, günlük hayatta birçok farklı nedenle karşılaşılabilecek yaygın bir semptomdur. Ancak bazı durumlarda, inatçı ve nedeni bulunamayan kaşıntılar altta yatan ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir. Özellikle “kanser kaşıntısı” olarak bilinen durum, kanser hastalarında veya kanser gelişimi olan kişilerde görülebilen ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen bir semptomdur. Peki, kanser kaşıntısı nasıl olur, hangi türleri vardır ve diğer kaşıntılardan nasıl ayırt edilir? Uzmanlar bu konuda merak edilenleri sizler için araştırdı.

Kanser Kaşıntısı Nedir?

Kanserle ilişkili kaşıntı (pruritus), doğrudan kanser hücrelerinin yayılımı, tümörün salgıladığı maddeler veya vücudun kansere verdiği tepkiler sonucu ortaya çıkabilen bir durumdur. Bu kaşıntı, bazen kanserin ilk belirtisi olabileceği gibi, tedavi sürecinde veya hastalığın ilerleyen evrelerinde de görülebilir. Ancak uzmanlar, tek başına kaşıntının kanser belirtisi olmadığına ve birçok farklı nedenle ortaya çıkabileceğine dikkat çekiyor.

Kanser Kaşıntısının Olası Nedenleri

Kanser kaşıntısının kesin mekanizması tam olarak anlaşılamamış olsa da, çeşitli faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:

• Tümörün Salgıladığı Maddeler: Kanser hücreleri veya tümörler, histamin, sitokinler ve diğer pruritojenik (kaşıntıya neden olan) maddeler salgılayabilir. Bu maddeler ciltteki sinir uçlarını uyararak kaşıntıya yol açabilir.
• Biliyer Obstrüksiyon (Safra Yolu Tıkanıklığı): Özellikle karaciğer, safra yolu veya pankreas kanserlerinde tümörler safra kanallarını tıkayabilir. Bu durum, bilirubin gibi safra tuzlarının kanda birikmesine ve ciltte kaşıntıya neden olabilir. Bu tür kaşıntılar genellikle sarılıkla birlikte görülür.
• Metastaz: Kanser hücrelerinin karaciğer veya cilt gibi organlara yayılması (metastaz yapması) da kaşıntıya neden olabilir. Karaciğer metastazları safra akışını etkileyerek kaşıntıya yol açabilirken, cilt metastazları doğrudan ciltte kaşıntılı lezyonlara neden olabilir.
• İmmün Sistem Reaksiyonları: Kanser, vücudun bağışıklık sistemini etkileyebilir ve bu durum ciltte kaşıntıya yol açan inflamatuar reaksiyonlara neden olabilir. Özellikle lenfoma gibi kan kanserlerinde bağışıklık sisteminin kanser hücrelerine karşı verdiği tepki kaşıntıya neden olabileceği düşünülmektedir.
• Paraneoplastik Sendromlar: Bazı kanser türleri, tümörün bulunduğu yerden uzakta belirtilere neden olan paraneoplastik sendromlara yol açabilir. Kaşıntı da bu sendromların bir parçası olabilir.
• Kanser Tedavileri: Kemoterapi, radyoterapi ve immünoterapi gibi kanser tedavileri de ciltte kuruluğa, tahrişe ve dolayısıyla kaşıntıya neden olabilir. Bazı ilaçlara karşı alerjik reaksiyonlar da kaşıntıya yol açabilir.

Kanser Kaşıntısı Nasıl Olur?

Kanser kaşıntısının özellikleri ve hissedilme biçimi, altta yatan kanser türüne, evresine ve bireysel faktörlere göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak şu özelliklere sahip olabilir:

• Yaygın veya Lokalize: Kaşıntı tüm vücutta yaygın olabileceği gibi, belirli bir bölgede (örneğin, karaciğer hastalığında karın bölgesinde, lenfomada kol veya bacaklarda) de hissedilebilir.
• Şiddetli ve İnatçı: Kanser kaşıntısı genellikle şiddetli ve geçmek bilmeyen bir özellik gösterebilir. Günlük aktiviteleri ve uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir.
• Döküntüsüz Olabilir: Bazı durumlarda kaşıntıya eşlik eden belirgin bir cilt döküntüsü olmayabilir. Bu durum, kaşıntının ciltteki bir tahrişten ziyade sistemik bir nedenden kaynaklandığını düşündürebilir.
• Suyla Temasla Artış: Bazı kan kanserlerinde (örneğin, polisitemi vera) sıcak suyla temas sonrası şiddetli kaşıntı (aquajenik pruritus) görülebilir.
• Eşlik Eden Diğer Belirtiler: Kanser kaşıntısı genellikle gece terlemeleri, kilo kaybı, yorgunluk, lenf bezlerinde büyüme, sarılık gibi diğer kanser belirtileriyle birlikte ortaya çıkabilir.

Hangi Kanser Türlerinde Kaşıntı Daha Sık Görülür?

Kaşıntı, birçok farklı kanser türünde görülebilse de, bazı türlerde daha sık rastlanmaktadır:

• Kan Kanserleri (Lenfoma ve Lösemi): Özellikle Hodgkin lenfoma ve bazı lösemi türlerinde kaşıntı yaygın bir semptom olabilir.
• Karaciğer ve Safra Yolu Kanserleri: Safra akışının engellenmesi sonucu kaşıntı görülebilir.
• Pankreas Kanseri: Safra kanallarını etkileyerek dolaylı olarak kaşıntıya neden olabilir.
• Cilt Kanserleri: Melanoma, bazal hücreli karsinom ve skuamöz hücreli karsinom gibi cilt kanserlerinde kaşıntı, özellikle tümörün olduğu bölgede görülebilir.
• Diğer Kanserler: Nadiren de olsa akciğer, mide ve diğer bazı kanser türlerinde de kaşıntı bildirilmiştir.

Kaşıntı Varsa Ne Yapmalı?

Uzmanlar, geçmeyen, şiddetli ve nedeni bilinmeyen kaşıntıların ciddiye alınması gerektiğini vurguluyor. Özellikle kaşıntıya eşlik eden diğer sistemik belirtiler (yorgunluk, kilo kaybı, gece terlemeleri vb.) varsa vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak önemlidir. Doktor, detaylı bir fiziksel muayene ve gerekli kan testleri, görüntüleme yöntemleri ile kaşıntının nedenini araştırmalıdır.

Tek başına kaşıntının kanser belirtisi olmadığı unutulmamalıdır. Ancak, altta yatan ciddi bir sağlık sorununun erken teşhisi için bu tür belirtilerin göz ardı edilmemesi büyük önem taşımaktadır.

Kanser kaşıntısı, kanser hastalarında görülebilen ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen karmaşık bir semptomdur. Farklı mekanizmalarla ortaya çıkabilen bu kaşıntının özellikleri, altta yatan kanser türüne göre değişiklik gösterebilir. Geçmeyen ve şiddetli kaşıntılarınız varsa, özellikle eşlik eden diğer belirtilerle birlikte bir doktora başvurarak nedeninin araştırılması ve uygun tedavinin başlanması sağlığınız için önemlidir.

Kaynak:

• American Academy of Dermatology Association – Itchy Skin
• Mayo Clinic – Itching
• National Cancer Institute – Pruritus (PDQ®)–Patient Version
• Verywell Health – What Cancer Can Cause Itchy Skin?
• Cancer Research UK – Treatment for itching
• kliniksaglik.com

Not: Bu içerik sadece rehberlik amaçlı olup kişisel ihtiyaçlarınıza göre tasarlanmamıştır. İçerik, uzman tıbbi tavsiye yerine geçmez.