Erkeklerde görülen priapizm nedir ve uyku sırasında meydana gelebilir mi?

Priapizm, cinsel uyarım veya aktivite olmaksızın peniste uzun süreli ve genellikle ağrılı bir ereksiyonun meydana gelmesidir. Ereksiyon, normal fizyolojik durumdan farklı olarak saatlerce, hatta günlerce sürebilir ve kendiliğinden geçmez. Bu durum, penisin kan akışını düzenleyen mekanizmalarındaki bir bozukluktan kaynaklanır ve ürolojik bir acil durum olarak kabul edilir. Zamanında müdahale edilmezse, peniste kalıcı hasara ve erektil disfonksiyona (sertleşme sorununa) yol açabilir.

Priapizm Türleri ve Nedenleri

Priapizm genellikle iki ana türe ayrılır:

İskemik Priapizm (Düşük Akımlı Priapizm):

• Nedeni: Bu, en yaygın ve tehlikeli priapizm türüdür. Penise kan akışı normal olsa da, kanın penis dışına akışının engellenmesi sonucu meydana gelir. Peniste sıkışan kan oksijensiz kalır ve doku hasarına yol açar.

Semptomlar: Genellikle şiddetli ağrı ile karakterizedir. Penis şaftı (gövdesi) serttir ancak penis başı (glans) yumuşak kalabilir.

Nedenleri?

Kan Hastalıkları: Orak hücre anemisi (çocuklarda en sık neden), lösemi, talasemi, multipl miyelom gibi kan bozuklukları.

İlaçlar: Bazı antidepresanlar, tansiyon ilaçları, erektil disfonksiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar (özellikle penise enjekte edilenler), kan sulandırıcılar.

Alkol ve Uyuşturucu Kullanımı: Özellikle yüksek doz alkol, kokain ve esrar gibi maddeler.

Diğer Durumlar: Karbonmonoksit zehirlenmesi, kara dul örümcek ısırıkları, bazı kanser türleri (prostat, böbrek, mesane kanserleri).

Non-İskemik Priapizm (Yüksek Akımlı Priapizm)

Nedeni: Daha nadir görülür ve genellikle penis veya perine bölgesine (anüs ve penis arası bölge) alınan travmalar (darbeler) sonucunda meydana gelir. Bu travmalar, atardamarlar ile toplardamarlar arasında anormal bağlantılar (fistüller) oluşturarak penise aşırı kan akışına neden olur. Genellikle iskemik tipe göre daha az ağrılıdır veya ağrısızdır. Penis genellikle tam rijit değildir.

• Nedenleri: Penis veya perine bölgesine travma.

Tekrarlayan Priapizm (Stuttering Priapism)

Bu, iskemik priapizmin bir alt türüdür. Uzun süreli ereksiyon atakları tekrarlayıcı şekilde gelir ve gider. Bu ataklar zamanla daha uzun süreli ve daha ağrılı hale gelebilir. Genellikle orak hücre anemisi olan kişilerde görülür.

Priapizm Uyku Sırasında Meydana Gelebilir mi?

Evet, priapizm uyku sırasında meydana gelebilir. Hatta tekrarlayan (stuttering) priapizm atakları genellikle uyku sırasında ortaya çıkma eğilimindedir.

Normalde erkekler uyku sırasında, özellikle de REM (Hızlı Göz Hareketi) uykusu evresinde fizyolojik gece ereksiyonları (noktürnal penis şişkinliği) yaşarlar. Bu ereksiyonlar genellikle ağrısızdır, cinsel uyarım olmaksızın meydana gelir ve belirli bir süre sonra kendiliğinden iner. Bu, penisin oksijenlenmesi ve sağlıklı kalması için normal bir durumdur.

Ancak priapizm, normal gece ereksiyonlarından farklıdır. Uykuda ortaya çıkan priapizm (uykuyla ilişkili ağrılı ereksiyon olarak da adlandırılabilir) şunları içerir:

• Ağrı: En belirgin fark, normal gece ereksiyonlarının aksine priapizmin ağrılı olmasıdır. Bu ağrı, kişiyi uykusundan uyandıracak kadar şiddetli olabilir.
• Süreklilik: Ereksiyon, normal fizyolojik süreçte olduğu gibi kendiliğinden inmez, dört saatten uzun sürer.
• Altta Yatan Nedenler: Uyku sırasındaki priapizm atakları da genellikle kan hastalıkları, sinirsel sorunlar, hormonal dengesizlikler veya kullanılan ilaçlar gibi altta yatan nedenlerle ilişkilidir. Özellikle orak hücre anemisi olan çocuk ve yetişkinlerde gece priapizm atakları sıkça görülebilir.
• Acil Durum: Uyku sırasında meydana gelse bile, dört saati aşan ağrılı ve devamlı bir ereksiyon acil tıbbi müdahale gerektirir.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Eğer dört saatten uzun süren, ağrılı ve cinsel uyarım olmaksızın devam eden bir ereksiyon yaşıyorsanız, derhal bir acil servise başvurmalısınız. Bu, özellikle iskemik priapizm açısından kritik öneme sahiptir ve peniste kalıcı hasarı önlemek için hızlı müdahale gereklidir.

Tekrarlayan, kısa süreli ancak ağrılı ereksiyon atakları yaşıyorsanız (stuttering priapizm), durumu değerlendirmek ve gelecekteki atakları önleyici tedavi planlamak için bir üroloji uzmanına görünmelisiniz.

Tedavi Yöntemleri

Priapizm tedavisi, türüne ve şiddetine göre değişir:

• İskemik Priapizmde Acil Müdahale:
• Aspirasyon: Penisteki fazla ve oksijensiz kanın bir iğne yardımıyla çekilmesi.
• İntrakavernöz İlaç Enjeksiyonu: Kan damarlarını daraltarak kanın penisten akışını kolaylaştıran ilaçların (örneğin fenilefrin) penis içine enjekte edilmesi.
• Şant Cerrahisi: Yukarıdaki yöntemler başarısız olursa, penisin içindeki kanın boşalmasını sağlamak için cerrahi olarak küçük kanallar (şantlar) oluşturulması.
• Penil Protez İmplantasyonu: Çok geç kalınmış ve peniste kalıcı hasar oluşmuş vakalarda son çare olarak penil protez (mutluluk çubuğu) takılabilir.

Non-İskemik Priapizm Tedavisi

• Genellikle hemen acil değildir. Bazı durumlarda kendiliğinden geçebilir.
• Buz uygulaması gibi yöntemler denenebilir.
• Altta yatan travmatik nedenin bulunup, duruma göre izlem veya cerrahi müdahale (embolizasyon gibi) yapılabilir.

Tekrarlayan Priapizmde Önleyici Tedaviler

Altta yatan hastalığın (örn. orak hücre anemisi) tedavisi.

Ağızdan alınan ilaçlar (örn. bazı hormon blokerleri, alfa-adrenerjik agonistler veya gabapentin gibi nöromodülatörler) ile atakların sıklığını ve şiddetini azaltmaya çalışılır.

Ciddi Bir Durum, Hızlı Müdahale Gerekiyor

Priapizm, cinsel uyarım olmaksızın meydana gelen uzun süreli ve ağrılı ereksiyonla karakterize, erkek sağlığı için önemli bir acil durumdur. Uyku sırasında da ortaya çıkabilen tekrarlayan formları mevcuttur. Bu durumun peniste kalıcı hasara ve sertleşme sorununa yol açmaması için dört saati aşan her ereksiyon durumunda gecikmeden tıbbi yardım almak hayati öneme sahiptir. Altta yatan nedenlerin doğru teşhisi ve uygun tedavi yöntemleri ile priapizmin başarılı bir şekilde yönetilmesi mümkündür.

Kaynaklar

• Amerikan Üroloji Derneği (American Urological Association – AUA): https://www.auanet.org/
• Mayo Clinic:  https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/priapism/symptoms-causes/syc-20352835
• Cleveland Clinic: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17585-priapism
• National Institutes of Health (NIH) – https://www.niddk.nih.gov/

Not: Bu içerik sadece rehberlik amaçlı olup kişisel ihtiyaçlarınıza göre tasarlanmamıştır. İçerik, uzman tıbbi tavsiye yerine geçmez.