Vaskülit türleri, nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Organlar ve dokular yeterince kan almadığında vaskülit çok tehlikeli olabilir. Bu kan eksikliği organ ve doku hasarına ve hatta ölüme neden olabilir.

Vaskülit, birincil veya bir ilaç, zehir, enjeksiyon, diğer antijenler veya diğer hastalıkların sonucu olabilir. Vaskülit bazen tek bir organla sınırlıdır, bazen de birkaç sistemi etkiler. Enflamasyon her damarı, atardamarı, toplardamarı, Vaskülit ve kılcal damarları etkileyebilir.

Bazı vaskülit türleri belirli gruplar arasında daha yaygın olmasına rağmen, vaskülit herkesi etkileyebilir. Bazı vaskülit formları tedavi gerektirmezken, diğerleri genellikle uzun süreli ilaçlarla tedaviyi gerektirebilir.

Vaskülit belirtileri

Vaskülit belirtileri birincil ve ikincil olabilir. Birincil belirtiler çoğunlukla ayrı bir hastalıkla ilgiliyken ikincil belirtiler daha çok hastalığın diğer komplikasyonları olarak oluşur. Bu semptomlar sıklıkla sedef hastalığı, menenjit ve tifüste görülür.

Vaskülit semptomları, hangi kan damarlarının etkilendiğine ve bunun sonucunda hangi organların etkilendiğine bağlı olarak değişir.

Vaskülitin yaygın belirti ve semptomları şunları içerir:

• Ateş
• Tükenmişlik
• Kilo kaybı
• Kaslarda ve eklemlerde ağrı
• İştah kaybı
• Uyuşukluk veya zayıflık

Daha önce de söylediğimiz gibi, semptomlar vaskülit tipine bağlıdır. Deride genellikle küçük kanamalara benzeyen bir döküntü görülür (ilk fotoğraf). Hastalık kalp gibi iç organları etkilemişse kolayca kalp krizi meydana gelebilir. Kalp krizinden önce genellikle aritmi, göğüs ağrısı ve nefes almada zorluk gelir.

Daha yaygın vaskülit türleri ve semptomları

1. Behçet sendromu – bu durum atardamarların ve damarların iltihaplanmasına neden olur ve genellikle 20’li ve 30’lu yaşlarda ortaya çıkar. Semptomlar ağız ve genital ülserleri, göz iltihabını ve akne benzeri cilt lezyonlarını içerir.
2. Burger hastalığı – uzuvlarınızdaki kan damarlarında iltihaplanma ve pıhtılara neden olur. Semptomlar kollarda ve bacaklarda ağrı ve parmaklarda ve ayak parmaklarında ülserleri içerebilir . Bu bozukluk sigara ile ilişkilidir .
3. Churg-Strauss sendromu – alerjik granülomatozis ve alerjik anjiit olarak da bilinen bu hastalık, çoğunlukla akciğerlerdeki kan damarlarını etkiler ve sıklıkla astımla ilişkilidir .
   Kriyoglobulinemi – bu durum genellikle hepatit C ile ilişkilidir. Semptomlar alt ekstremitelerde purpura adı verilen döküntü, artrit, halsizlik ve sinir hasarını (nöropati) içerir.
4. Dev hücreli arterit – bu durum genellikle 50 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. Baş ağrısı, hassasiyet, çiğneme sırasında çenede ağrı, bulanık veya çift görme ve hatta körlüğe neden olabilen baş bölgesindeki atardamarların iltihaplanmasıdır.
5. Henoch-Schonlein purpurası – Bu duruma deri, eklemler, bağırsaklar ve böbreklerdeki kan damarlarının iltihaplanması neden olur. Belirti ve semptomlar karın ağrısı , idrarda kan, eklem ağrısı, döküntü, yani kalçalarda, bacaklarda ve ayaklarda purpura içerebilir. Henoch-Schonlein purpurası genellikle çocuklarda görülür, ancak daha sonraki yaşlarda da mümkündür.
6. Aşırı duyarlı vaskülit – bu durumun birincil belirtisi ciltte kırmızı lekelerdir . Bu lekelere, çoğunlukla ilaçlara veya bir enfeksiyona bağlı alerji de neden olabilir .
7. Kawasaki hastalığı – aynı zamanda mukokutanöz lenf nodu sendromu olarak da bilinir ve çoğunlukla beş yaşın altındaki çocukları etkiler. Semptomlar ateş, deri döküntüsü ve göz iltihabını içerir.
8. Mikroskobik polianjit – bu vaskülit formu böbreklerdeki, akciğerlerdeki ve derideki küçük kan damarlarını etkiler. Semptomlar cilt hasarı, ateş, kilo kaybı, glomerülonefrit, yani böbreklerdeki küçük kan damarlarının iltihaplanması ve sinir hasarını içerir.
9. Poliarteritis nodosa – bu vaskülit formu, cilt, kalp, böbrekler, periferik sinirler, kaslar ve bağırsaklar dahil olmak üzere vücudun çeşitli bölgelerindeki orta büyüklükteki kan damarlarını etkiler. Semptomlar purpura, kas, eklem ve karın ağrısı ve böbrek problemlerini içerir.
10. Takayasu arteriti – bu vaskülit formu, aort da dahil olmak üzere vücuttaki en büyük arterleri içerir ve genellikle genç kadınlarda görülür. Semptomlar ekstremitelerde uyuşma veya soğukluk hissi, nabız azalması veya yokluğu, yüksek tansiyon , baş ağrısı ve görme bozukluklarını içerir.
11. Polianjiitli granülomatoz – bazen Wegener granülomatozu olarak bilinir, burun, sinüsler, boğaz, akciğerler ve böbreklerdeki kan damarlarının iltihaplanmasına neden olur. Semptomlar kronik sinüzit ve burun kanamasını içerebilir. Böbrekler sıklıkla etkilenir, ancak çoğu hastalık ilerleyene kadar semptomları fark etmez.

Bazı durumlarda, etkilenen kan damarlarında kan akışını engelleyen bir pıhtı oluşabilir. Bazen kan damarlarının daralması yerine zayıflaması veya çürük ( anevrizma ) oluşumu meydana gelebilir ki bu da hayatı tehdit eden bir durumdur. Primer vaskülit (nedeni bilinmeyen vaskülit) – birçok vaskülit formunda neden bilinmemektedir. Bu formlara birincil vaskülit denir.

İkincil vaskülit (başka bir hastalığın neden olduğu vaskülit) – ikincil bir hastalığın neden olduğu vaskülit türleri şunları içerir:

• Enfeksiyonlar – enfeksiyona yanıt olarak bazı vaskülit türleri ortaya çıkar. Örneğin, kriyoglobulinemi vakalarının çoğu, hepatit C virüsü enfeksiyonunun sonucudur, bazı poliarteritis nodoza vakalarına ise hepatit B virüsü neden olur.
• Bağışıklık sistemi hastalıkları – vaskülit, romatoid artrit, lupus ve skleroderma gibi bağışıklık sisteminin bazı hastalıklarının bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir.
• Alerjik reaksiyonlar – bazen ilaçlara karşı alerjik reaksiyonlar vaskülite neden olabilir.
• Kan kanseri – Lösemi ve lenfoma dahil olmak üzere kan hücrelerini etkileyen kanserler vaskülite neden olabilir.

Vaskülit teşhisi

Vaskülit tanısı, belirli formların potansiyel olarak toksik tedavisi nedeniyle biyopsi ile belirlenmelidir. Potansiyel bir vaskülit teşhisine, kan ve idrar laboratuvar bulgularının yanı sıra ultrason, X-ray görüntüleme, bilgisayarlı tomografi – CT, manyetik rezonans MR ve anjiyografi gibi radyolojik testler ile ulaşılır.

Ek olarak, vasküliti teşhis etmek her zaman kolay değildir, bazen vaskülitin kesin nedenini ve tipini keşfetmeden önce bir dizi teşhis yöntemini kullanmak gerekir. Sizin de görme fırsatınız olduğu gibi – birçok vaskülit türü vardır ve ortaya çıkış nedenleri henüz tam olarak açıklanmamıştır.

Vaskülit tedavisi

Vaskülit tedavisi, vaskülit tipine, durumun ciddiyetine ve genel sağlığa bağlıdır. Henoch-Schonlein purpurası gibi bazı vaskülit tipleri tedavi olmaksızın iyileşme gösterse de, diğer tipler uzun süreli ilaç tedavisi gerektirebilir.

Vaskülit, hasarın derecesine bağlı olarak tedavi edilir. Kemoterapi bazen vaskülit tedavisinde kullanılır. Vaskülit tedavisi, kan damarlarının iltihaplanmasını ortadan kaldırmayı amaçlar.

Vaskülit tedavisinde kullanılan ilaçlar şunları içerir:

• Enflamasyonu kontrol etmek için kortikosteroidler – Birçok vaskülit tipinin tedavisi, iltihabı kontrol etmek için prednizon veya metilprednizolon (Medrol)gibi kortikosteroidlerden oluşur. Bu ilaçların yan etkileri, özellikle uzun süre alındığında ciddi olabilir ve kilo alımı, diyabet ve osteoporozu içerebilir. Doktor muhtemelen bu hastalığı kontrol altına almak için en düşük dozda ilaç yazacaktır.
• Bağışıklık sistemini kontrol eden ilaçlar – daha şiddetli vaskülit vakalarında veya kortikosteroid kullanımı ile herhangi bir iyileşme olmazsa, iltihaplanmaya neden olan bağışıklık sistemi hücrelerini öldüren sitotoksik ilaçlarla tedavi gerekli olabilir. Sitotoksik ilaçlar arasında azatioprin (Azasan, Imuran) ve siklofosfamid (Cytoxan) bulunur. Bağışıklık sisteminin tepkisine yardımcı olan bir başka ilaç da rituximab’dır.(Rituxan), kortikosteroidler ile birlikte polianjiitis ve mikroskobik polianjiitis ile granülomatoz tedavisi için onaylanmış bir ilaç. Kullanılan ancak henüz test aşamasında olan ilaçlar mikofenolat (CellCept), infliximab (Remicade), adalimumab (Humira) ve anakinra (Kineret)’dir.
• Vaskülitte kendi kendine yardım ve korunma

Vaskülit oluşumunu önlemek için birkaç basit kurala uymak gerekir :

• Sağlıklı bir biyoritm üzerinde çalışmaya çalışın. Her gün aynı saatte uyumaya ve kalkmaya çalışın. Gerekirse, kendinizi olabildiğince rahat hissetmek ve her gün olabildiğince iyi dinlenebilmek için uyuduğunuz alanın kalitesi üzerinde çalışın. Uyurken, bağışıklık sisteminiz enerji ile şarj olur.
• Gerekirse günde en az bir kez en az yarım saat veya bir saat dinlenin. Bu dinlenme, tüm günlük görevlerinizle başa çıkabilmeniz için yeterli olmalıdır.
• Sağlıklı beslenin, çeşitli besinler, özellikle mineral ve vitamin yönünden zengin besinler tüketin.
• Her gün en az yarım saat egzersiz yapmak yeni rutininiz haline gelmelidir.

Hasta olduğunuzda veya bir sorununuz olduğunda – doktora gidin ve ona ne olduğunu söyleyin. Bazı ilaçlar bağışıklık sisteminin çalışmasını etkileyebileceğinden, kendi başınıza ilaç almaktan kaçının. Vaskülit belirtileri fark ederseniz, bir doktora danışın. Erken bir aşamada tedavi ile hastalığın ilerlemesi önlenebilir.

Vaskülitin doğal tedavisi

Her şeyden önce, belirtilen doğal preparatların yeterli tıbbi tedavinin yerini almadığını vurgulamak önemlidir. Otoimmün hastalıkların tedavisi son derece zordur, bu nedenle yalnızca bu doğal preparatları kullanmanın durumunuzu iyileştirmeyeceğini unutmayın. Doğal tıp işe yarar, ancak bitkilerin sağladığından daha agresif bir yaklaşım gerektiren hastalıklar veya durumlar vardır.

Bununla birlikte, ek bir tedavi olarak, bu bitkiler semptomların rahatsızlığını hafifletmeye yardımcı olabilir.

• Omega 3 ve omega 6 yağ asitleri – bir dizi anti-inflamatuar özelliğinden dolayı otoimmün hastalıklara karşı mücadelede çok önemli bir takviyedir. Keten, çuha çiçeği ve siyah üzüm yağını deneyin.
• D vitamini, bağışıklık hücrelerini aktive etme yeteneğine sahiptir.
• Antioksidanlar ayrıca otoimmün hastalıkların tedavisine de yardımcı olabilir. C ve E vitaminleri, beta karoten, koenzim q10, selenyum, proantosiyanidinleraçısından zengin besinler tüketin

Önerilen gıdalardan herhangi birinin kullanımı ile ilgili olarak, öncelikle size belirtilen müstahzarları nasıl kullanacağınız konusunda talimat verecek ve bu müstahzarlardan bazılarını size reçete edilen temel tedaviye bağlı olarak kullanıp kullanamayacağınızı söyleyecek bir doktora veya uzmana danışın.