Neden mide bulantım var?

Mide bulantısı, karında rahatsız edici bir his, kusma isteği ve bazen kusmanın kendisiyle karakterize olan yaygın bir semptomdur. Pek çok insan hayatının bir döneminde mide bulantısı yaşamıştır. Bu durumun arkasında yatan nedenler, genellikle sindirim sistemi sorunlarından sinir sistemi ile ilgili durumlara, hatta psikolojik faktörlere kadar çeşitlilik gösterebilir. Uluslararası sağlık otoriteleri ve tıp merkezleri, mide bulantısının başlıca nedenlerini şu şekilde sıralamaktadır:

Sindirim Sistemi ile İlgili Nedenleri

• Gastroenterit (Mide Gribi): Virüsler (norovirüs, rotavirüs gibi) veya bakteriler (Salmonella, E. coli gibi) tarafından neden olunan mide ve bağırsak iltihabı. Genellikle ishal, kusma, karın krampları ve ateş eşlik eder.
• Gıda Zehirlenmesi: Kontamine (bakteri, virüs veya toksin içeren) gıdaların tüketilmesiyle ortaya çıkar. Belirtiler genellikle gıda tüketiminden kısa süre sonra başlar ve ishal, kusma ile birlikte görülebilir.
• Gastrit ve Ülser: Mide zarının iltihaplanması (gastrit) veya midede veya onikiparmak bağırsağında açık yaralar (ülserler), mide bulantısına neden olabilir. Özellikle yemek sonrası belirginleşebilir.
• Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GERD): Mide asidinin yemek borusuna geri kaçması sonucu oluşan yanma hissi (göğüste yanma) ve ekşime, bazı kişilerde mide bulantısına da yol açabilir.
• Bağırsak Tıkanıklığı: Bağırsaklarda yiyecek veya sıvıların geçişini engelleyen fiziksel bir tıkanıklık, şiddetli mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir.
• Safra Kesesi Hastalıkları (örn. Safra Taşları) ve Pankreatit: Safra kesesi iltihabı (kolesistit) veya pankreas iltihabı (pankreatit), genellikle şiddetli karın ağrısı ile birlikte mide bulantısı ve kusmaya yol açabilir.

Sinir Sistemi ve Beyin ile İlgili Nedenler:

• Hareket Hastalığı (Araç Tutması): İç kulaktan ve gözlerden beyne gelen hareket sinyalleri arasındaki uyuşmazlık nedeniyle ortaya çıkar. Araba, gemi veya uçak yolculuklarında sıkça görülür.
• Migren: Şiddetli baş ağrısının yanı sıra, mide bulantısı ve kusma migren ataklarının yaygın belirtilerindendir.
• İç Kulak Problemleri (Vertigo, Labirentit): İç kulaktaki denge organlarını etkileyen enfeksiyonlar veya rahatsızlıklar (örn. labirentit, Meniere hastalığı), baş dönmesi ile birlikte mide bulantısına neden olabilir.
• Beyin Tümörleri veya Kafa Travmaları: Beyin içindeki basıncın artması veya beyin dokusunun tahrişi, mide bulantısını tetikleyebilir. Ciddi baş ağrısı ve diğer nörolojik belirtiler eşlik edebilir.

Diğer Sistemik ve Psikolojik Nedenler

• Gebelik (Sabah Bulantısı): Hamileliğin ilk trimesterinde (ilk 12 hafta) yaygın olarak görülen, genellikle sabahları daha belirgin olan mide bulantısıdır.
• İlaç Yan Etkileri: Bazı ilaçlar (özellikle kemoterapi ilaçları, ağrı kesiciler, antibiyotikler, demir takviyeleri) mide bulantısına neden olabilir.
• Aşırı Alkol Tüketimi (Akşamdan Kalmalık): Alkolün vücutta yarattığı dehidrasyon ve mide tahrişi mide bulantısına yol açar.
• Aşırı Yemek Yeme veya Belirli Yiyecekler: Çok yağlı, baharatlı veya zor sindirilen yiyeceklerin aşırı tüketimi mideyi rahatsız edebilir.
• Stres ve Anksiyete: Yoğun duygusal stres, kaygı veya panik ataklar, sindirim sistemini etkileyerek mide bulantısına neden olabilir.
• Diyabetik Ketoasidoz: Kontrolsüz diyabetli kişilerde kan şekerinin çok yükselmesiyle oluşan ciddi bir durumdur ve mide bulantısı ile kusma yaygın belirtileridir.
• Kalp Krizi: Kalp krizi sırasında bazı kişilerde mide bulantısı, kusma ve hazımsızlık gibi belirtiler görülebilir, özellikle kadınlarda.
• Enfeksiyonlar (Grip, COVID-19 vb.): Genel enfeksiyonlar, vücudun bağışıklık tepkisinin bir parçası olarak mide bulantısına neden olabilir.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Çoğu mide bulantısı vakası hafif ve geçicidir. Ancak aşağıdaki durumlarda acilen tıbbi yardım alınması önerilir:

• Göğüs ağrısı veya şiddetli karın ağrısı ile birlikte mide bulantısı
• Bulanık görme veya bilinç bulanıklığı
• Yüksek ateş ve ense sertliği
• Kusmukta kan, kahve telvesi görünümünde veya yeşil renkli kusmuk
• Aşırı susuzluk, ağız kuruluğu, az idrara çıkma gibi dehidrasyon belirtileri
• 24 saatten uzun süredir hiçbir şey içememe
• 2 günden uzun süren kusma
• Açıklanamayan kilo kaybı ile birlikte mide bulantısı

Mide bulantısının nedenini doğru teşhis etmek ve uygun tedaviyi almak için bir sağlık profesyoneline danışmak her zaman en iyisidir.

Kaynaklar

• Mayo Clinic – Nausea and vomiting: Causes, When to see a doctor https://www.mayoclinic.org/symptoms/nausea/basics/causes/sym-20050736
• Medical News Today – Nausea and vomiting: Causes and How To Treat It https://www.medicalnewstoday.com/articles/what-causes-nausea
• Healthdirect (Australian government health information) – Nausea https://www.healthdirect.gov.au/nausea
• WebMD – Nausea: Causes, Treatment, and Prevention https://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-diseases-nausea-vomiting
• Britannica – Nausea https://www.britannica.com/science/nausea-pathology
• Tua Saúde – Why Do I Feel Nauseous? 11 Common Causes & What to Do https://www.tuasaude.com/en/why-do-i-feel-nauseous/
• Max Hospital (Hindistan) – What is Nausea: Causes, Symptoms & Relief Tips https://www.maxhealthcare.in/blogs/nausea-causes-and-symptoms
• Stanford Health Care – Chronic Nausea Causes https://stanfordhealthcare.org/medical-conditions/digestion-and-metabolic-health/chronic-nausea/causes.html
• kliniksaglik.com – https://kliniksaglik.com/manset/mide-eksimesi-gastrit-ve-gerdniz-varsa-ne-yemelisiniz-8358

Not: Bu içerik sadece rehberlik amaçlı olup kişisel ihtiyaçlarınıza göre tasarlanmamıştır. İçerik, uzman tıbbi tavsiye yerine geçmez.