Sifiliz: Belirtileri, Tehlikeleri ve Korunma Yolları

Sifiliz, tıbbi adıyla frengi, dünya genelinde görülen ve tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilen ciddi bir bakteriyel enfeksiyondur. Treponema pallidum adlı bakteri tarafından tetiklenen bu enfeksiyon, erken teşhis ve tedavi ile tamamen iyileşebilirken, gecikmiş vakalarda kalıcı hasarlara yol açar. Sifilizin neden tehlikeli olduğunu, belirtilerini, tedavi yöntemlerini ve korunma yollarını ayrıntılı olarak ele alacağız.

Sifiliz Neden Tehlikeli?

Sifiliz, ilerleyen evrelerinde vücudun çeşitli sistemlerini etkileyebilir. Tedavi edilmediğinde aşağıdaki ciddi sorunlara yol açabilir:

• Nörosifiliz: Beyin, omurilik ve sinir sistemini etkileyerek felç, körlük, işitme kaybı, demans ve hatta ölüme neden olabilir.
• Kardiyovasküler Sifiliz: Kalp ve kan damarlarını etkileyerek aort anevrizması gibi hayatı tehdit eden durumlara yol açabilir.
• Konjenital Sifiliz: Hamile bir kadından bebeğe geçmesi durumunda bebekte ciddi doğum kusurları, gelişimsel gecikmeler, sağırlık, körlük ve diğer organ hasarları görülebilir. Tedavi edilmezse bebek ölümlerine bile yol açabilir.
• Organ Hasarları: Karaciğer, böbrek, kemikler ve eklemler dahil olmak üzere birçok organ ve dokuda hasara neden olabilir.
• HIV Bulaşma Riskini Artırma: Sifiliz yaraları, HIV virüsünün vücuda girişini kolaylaştırarak HIV bulaşma riskini artırabilir.

Sifilizin Evreleri ve Belirtileri

Sifiliz genellikle dört ana evrede ilerler ve her evrenin kendine özgü belirtileri vardır:

Birincil Sifiliz: Enfeksiyonun bulaşmasından 10 ila 90 gün sonra, bakterinin vücuda girdiği yerde (genital organlar, ağız, anüs gibi) şankr adı verilen ağrısız, yuvarlak ve sert bir yara belirir. Bu yara genellikle 3-6 hafta içinde kendiliğinden iyileşir, ancak bu, hastalığın geçtiği anlamına gelmez.

İkincil Sifiliz: Şankrın iyileşmesinden birkaç hafta sonra başlayan bu evrede, ciltte genellikle avuç içleri ve ayak tabanları dahil olmak üzere yaygın, kaşıntısız bir döküntü görülebilir. Ayrıca ateş, lenf bezlerinde şişlik, boğaz ağrısı, saç dökülmesi, baş ağrısı ve kas ağrıları gibi belirtiler de ortaya çıkabilir. Bu belirtiler de tedavi edilmeden kaybolabilir.

Gizli (Latent) Sifiliz: Bu evrede belirgin bir semptom görülmez, ancak bakteri vücutta aktif kalmaya devam eder. Bu evre yıllarca sürebilir ve teşhis ancak kan testleriyle konulabilir. Gizli evre, erken ve geç gizli sifiliz olarak ikiye ayrılır.

Üçüncül Sifiliz: Tedavi edilmemiş sifiliz vakalarının %15-30’unda görülen en tehlikeli evredir. Enfeksiyonun başlangıcından yıllar sonra ortaya çıkabilir ve yukarıda bahsedilen nörolojik, kardiyovasküler ve diğer organ hasarlarına yol açar.

Teşhis ve Tedavi

Sifiliz teşhisi genellikle kan testleri ile konulur. Ayrıca şankr veya döküntülerden alınan örneklerin mikroskop altında incelenmesiyle de tanı konulabilir.

Sifiliz, özellikle erken evrelerde, penisilin gibi antibiyotiklerle kolayca ve etkili bir şekilde tedavi edilebilir. Tedavinin süresi hastalığın evresine göre değişir. Penisiline alerjisi olan kişiler için alternatif antibiyotikler mevcuttur. Tedavi sonrası, hastalığın tamamen temizlendiğinden emin olmak için düzenli takip ve kan testleri önemlidir.

Korunma Yolları

Sifilizden korunmanın en etkili yolu, enfekte kişilerle cinsel temastan kaçınmaktır. Diğer korunma yöntemleri şunlardır:

Kondom Kullanımı: Doğru ve düzenli kondom kullanımı, sifiliz ve diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) bulaşma riskini önemli ölçüde azaltır. Ancak kondomun kapatmadığı enfekte alanlar varsa bulaşma riski devam edebilir.

Partner Sayısını Sınırlama: Tek bir partnerle karşılıklı tekeşlilik, riski düşürür.

Düzenli Testler: Özellikle çoklu partneri olan veya riskli davranışlarda bulunan kişilerin düzenli olarak CYBE testleri yaptırması önemlidir.

Hamilelikte Tarama: Hamile kadınların sifiliz için taranması ve pozitif çıkmaları halinde tedavi edilmesi, konjenital sifilizin önlenmesi açısından hayati önem taşır.

Sifiliz, hafife alınmaması gereken, ciddi sonuçları olabilen bir hastalıktır. Ancak erken teşhis ve doğru tedavi ile tamamen iyileşmek mümkündür. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar konusunda farkındalık yaratmak ve düzenli sağlık kontrollerini teşvik etmek, sifilizin yayılımını kontrol altına almanın anahtarıdır.

Kaynaklar

• Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Syphilis – CDC Fact Sheet. https://www.cdc.gov/std/syphilis/stdfact-syphilis.htm
• Mayo Clinic. Syphilis. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/syphilis/symptoms-causes/syc-20351756
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO). Syphilis. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/syphilis
• kliniksaglik.com- https://kliniksaglik.com/saglik/cinsel-yolla-bulasan-hastaliklar-frengi-ne-sebep-olur-ve-nasil-tedavi-edilir-3153