Astronotlar uzayda hangi sağlık sorunlarıyla karşılaşıyor?

Uzay yolculukları, insanoğlunun en büyük başarılarından biri olmaya devam etse de, bu yolculuklar astronotların sağlığı üzerinde ciddi etkiler bırakıyor. Yer çekimsiz ortam, kozmik radyasyon ve izole yaşam, insan vücudunu alışılmadık zorluklarla karşı karşıya getiriyor. NASA ve diğer uzay ajanslarının yaptığı bilimsel araştırmalar, astronotların maruz kaldığı sağlık sorunlarını ve bunlara karşı geliştirilen yöntemleri gözler önüne seriyor.

Kas ve Kemik Kaybı

Uzaydaki en belirgin sağlık sorunlarından biri, yer çekimi eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan kas ve kemik erimesidir. Dünya’da kemiklere ve kaslara sürekli bir yük uygulayan yer çekimi, uzayda ortadan kalktığında bu dokular hızla zayıflar. Araştırmalara göre, astronotlar uzayda geçirdikleri her ay kas kütlelerinin %20’sine kadarını, kemik yoğunluklarının ise %1’ini kaybedebilirler. Bu durum, Dünya’ya döndüklerinde kemik kırıkları ve sakatlanma riskini artırır.

Bu sorunu gidermek için Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) özel egzersiz aletleri bulunuyor. Astronotlar, günde ortalama iki saat koşu bandı, bisiklet ve ağırlık makineleri kullanarak kas ve kemik kütlelerini korumaya çalışıyor.

Radyasyon Tehlikesi ve Görme Sorunları

Uzay, güçlü kozmik radyasyonun bulunduğu bir ortamdır. Dünya’nın manyetik alanı tarafından korunan insanlar, uzayda bu kalkanın dışında kalırlar. Radyasyona maruz kalmak, astronotlarda kanser riskini artırabilir ve merkezi sinir sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Bu riski azaltmak için uzay araçlarının duvarları özel malzemelerle korunuyor, ancak tehlike tamamen ortadan kalkmıyor.

Radyasyonun yanı sıra, astronotlarda görülen bir diğer yaygın sorun ise görme bozukluklarıdır. Bu duruma, yer çekimi eksikliğinde kafa bölgesine doğru artan sıvı akışı neden olur. Artan sıvı basıncı, gözün arkasındaki sinirleri etkileyerek görme yeteneğini bozabilir. Bu duruma “SANS” (Spaceflight Associated Neuro-ocular Syndrome) adı veriliyor.

Psikolojik ve Bağışıklık Sistemi Etkileri

Uzay istasyonundaki kapalı ve izole ortam, astronotlarda psikolojik sorunlara yol açabilir. Ailelerinden ve doğal yaşamdan uzak kalmak, strese, depresyona ve uyku düzeni bozukluklarına neden olabilir. Bu nedenle, astronotların psikolojik takibi ve destek programları büyük önem taşıyor.

Ayrıca, uzay yolculuğu bağışıklık sistemini de zayıflatır. Araştırmalar, uzaydaki ortamın bağışıklık hücrelerinin işlevini bozduğunu gösteriyor. Bu durum, astronotları enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getiriyor.