Mevsimsel alerjik rinit saman nezlesi

Mevsimsel Alerjik Rinit (MAR), üst solunum yollarını etkileyen, immünoglobulin E (IgE) aracılı tip I aşırı duyarlılık reaksiyonu olarak tanımlanan kronik bir iltihabi durumdur. Bu rahatsızlık, alerjen duyarlılaşmış bireylerin hava kaynaklı polenler, otlar, ağaçlar veya küf sporları gibi spesifik alerjenlere maruz kalmasıyla tetiklenir.

Mevsimsel Alerjik Rinit Nedir?

MAR’ın temelinde, bağışıklık sisteminin zararsız alerjenleri tehdit olarak algılaması yatar. Süreç, iki ana aşamada gerçekleşir:

• Duyarlılaşma Fazı: İlk maruziyette, alerjenler vücuda girer ve antijen sunan hücreler (APC’ler) tarafından işlenerek T yardımcı lenfositlere (Th2 hücreleri) sunulur. Th2 hücreleri, B lenfositlerini aktive ederek alerjene özgü IgE antikorlarının üretilmesini sağlar. Bu IgE antikorları, mast hücreleri ve bazofillerin yüzeyindeki FcεRI reseptörlerine bağlanarak bu hücreleri duyarlı hale getirir.
• Efektör Faz (Reaksiyon): Duyarlılaşmış bir birey aynı alerjene tekrar maruz kaldığında, alerjenler mast hücrelerinin yüzeyindeki IgE antikorlarına çapraz bağlanır. Bu çapraz bağlanma, mast hücrelerinin degranülasyonuna ve histamin, lökotrienler, prostaglandinler ve sitokinler gibi çeşitli pro-inflamatuar medyatörlerin salgılanmasına yol açar.
• Histamin: Burun kaşıntısı, hapşırma, burun akıntısı ve gözlerde sulanma gibi ani semptomlardan sorumludur.
• Lökotrienler ve Prostaglandinler: Mukus üretimini artırır, damar geçirgenliğini artırır ve burun tıkanıklığına katkıda bulunur.
• Sitokinler: Geç faz reaksiyonlarında inflamatuar hücrelerin (eozinofiller, nötrofiller) bölgeye çekilmesini sağlar ve kronik iltihaba yol açar.

Bu medyatörlerin salgılanması, burun mukozasında ödem, damar genişlemesi ve sinir uçlarının uyarılmasına neden olarak tipik alerjik rinit belirtilerini ortaya çıkarır.

Mevsimsel Alerjik Rinit Klinik Belirtileri

MAR’ın başlıca belirtileri şunlardır:

• Rinore (Burun Akıntısı): Genellikle şeffaf ve sulu bir akıntıdır.
• Nazal Konjesyon (Burun Tıkanıklığı): Burun mukozasının şişmesi nedeniyle nefes almada zorluk.
• Hapşırma: Sıklıkla peş peşe ve şiddetli olabilir.
• Nazal Pruritus (Burun Kaşıntısı): Burun içinde veya dışında yoğun kaşıntı hissi.
• Oküler Belirtiler: Gözlerde kaşıntı, kızarıklık, sulanma ve yanma hissi (alerjik konjonktivit).
• Faringeal ve Otik Pruritus: Boğazda ve kulaklarda kaşıntı.
• Koku ve Tat Alma Duyusunda Azalma: Kronik burun tıkanıklığına bağlı olarak.
• Yorgunluk ve Uyku Bozuklukları: Özellikle ciddi semptomları olan bireylerde yaşam kalitesini düşürebilir.

Mevsimsel Alerjik Rinit Tanı:
MAR tanısı, hastanın semptom öyküsü, fizik muayene ve alerji testleriyle konulur:

• Öykü ve Fizik Muayene: Semptomların mevsimsel paternleri ve alerjen maruziyeti ile ilişkisi değerlendirilir. Burun mukozası incelenir (soluk, şişmiş).
• Cilt Prik Testi (Deri Prick Testi): En yaygın ve güvenilir tanı yöntemidir. Deriye küçük miktarlarda alerjen ekstreleri damlatılır ve hafifçe çizilerek alerjik reaksiyon (kızarıklık, kabarıklık) gözlenir.
• Spesifik IgE Kan Testi (RAST testi): Kandaki belirli alerjenlere karşı IgE antikor seviyelerini ölçer. Cilt testinin yapılamadığı durumlarda veya ek bilgi gerektiğinde kullanılır.

Mevsimsel Alerjik Rinit Tedavi ve Yönetimi

MAR yönetimi, semptomların şiddetini azaltmayı ve yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Tedavi yaklaşımları şunları içerir:

Alerjenlerden Kaçınma: En temel yaklaşımdır. Polen mevsiminde dışarıda geçirilen süreyi azaltmak, pencereleri kapalı tutmak, polen filtreleri kullanmak ve dışarıdan geldikten sonra duş almak gibi önlemler alınabilir.

Mevsimsel Alerjik Rinit Farmakolojik Tedavi

• Nazal Kortikosteroidler: En etkili tedavilerden biridir. Burun mukozasındaki iltihabı azaltarak burun tıkanıklığı, akıntı ve hapşırmayı kontrol altına alır. Düzenli kullanım gerektirir.
• Antihistaminikler: Oral veya nazal formlarda bulunabilir. Histaminin etkilerini bloke ederek kaşıntı, hapşırma ve burun akıntısı gibi belirtileri hızla hafifletir. İkinci nesil antihistaminikler (örn. loratadin, setirizin, feksofenadin) daha az sedatif etkiye sahiptir.
• Lökotrien Reseptör Antagonistleri (LTRA’lar): Montelukast gibi ilaçlar, lökotrienlerin etkilerini bloke ederek burun tıkanıklığı ve diğer semptomlara yardımcı olabilir, özellikle astım ile birlikte seyreden MAR vakalarında.
• Kromolin Sodyum: Mast hücre degranülasyonunu engelleyerek histamin salınımını önler. Daha hafif semptomlarda veya profilaktik (önleyici) olarak kullanılabilir.
• Dekonjestanlar (Oral veya Nazal): Burun tıkanıklığını geçici olarak açar. Nazal spreylerin uzun süreli kullanımı bağımlılığa (rinitis medikamentoza) yol açabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır.
• İmmünoterapi (Alerji Aşıları): Alerjen duyarlılaşmasını azaltmayı hedefleyen uzun vadeli bir tedavidir. Alerjenin artan dozlarda ve düzenli olarak verilmesiyle bağışıklık sisteminin alerjene karşı tolerans geliştirmesi sağlanır. Subkutan (deri altı) veya sublingual (dil altı) yollarla uygulanabilir.
• Burun Yıkama (Nazal İrrigasyon): Tuzlu su çözeltileri ile burun pasajlarını yıkamak, mukus ve alerjenleri temizleyerek semptomları hafifletebilir.
  MAR, yaşam kalitesini etkileyen ancak uygun yönetimle kontrol altına alınabilen bir durumdur. Tanı ve tedavi için bir alerji uzmanı veya kulak burun boğaz uzmanına başvurmak önemlidir.

Kaynaklar

• American Academy of Allergy, Asthma & Immunology (AAAAI) – Allergic Rhinitis (Hay Fever): https://www.aaaai.org/tools-for-public/conditions-library/allergies/allergic-rhinitis
• Mayo Clinic – Hay fever (allergic rhinitis): https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hay-fever/symptoms-causes/syc-20373027
  https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hay-fever/diagnosis-treatment/drc-20373030
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – Seasonal Allergies: What You Need to Know: https://www.cdc.gov/seasonalallergies/index.html
• American College of Allergy, Asthma & Immunology (ACAAI) – Allergy & Asthma Treatment, Research & Education: https://acaai.org/allergies/allergic-conditions/hay-fever-allergic-rhinitis/
• National Institute of Environmental Health Sciences (NIEHS) – Seasonal Allergies: https://www.niehs.nih.gov/health/topics/conditions/allergies/seasonal/index.cfm
• Cleveland Clinic – Allergic Rhinitis: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8610-allergic-rhinitis-hay-fever
• World Allergy Organization (WAO) – Allergic Rhinitis: https://www.worldallergy.org/education-and-programs/education/allergic-rhinitis-toolkit
• kliniksaglik.com -https://kliniksaglik.com/ilac/loratadin-iceren-tabletler-14387

Not: Bu içerik sadece rehberlik amaçlı olup kişisel ihtiyaçlarınıza göre tasarlanmamıştır. İçerik, uzman tıbbi tavsiye yerine geçmez.