Damar iltihabı: Flebit nedir?

Flebit, bir damarın iltihaplanması anlamına gelir ve bu durum genellikle kan pıhtısı oluşumuyla birleşerek tromboflebit adını alır. Flebit, yüzeydeki küçük damarları etkilediğinde genellikle ciddi olmasa da, derin damarları etkilemesi (DVT) durumunda akciğerlere pıhtı atma riski taşıdığı için hayati önem taşır. İşte belirtileri doğru tanıma ve zamanında müdahale için bilmeniz gerekenler.

Flebit Nedir ve Neden Ayırt Edilmelidir?

Flebit, damar duvarının hasarlanması sonucu oluşan bir inflamasyondur. Klinik olarak iki ana türü vardır:

• Yüzeyel Flebit: Cildin hemen altındaki damarları etkiler. Çoğunlukla damar yolu (IV) takılması veya küçük yaralanmalar sonucu oluşur ve nadiren tehlikelidir.
• Derin Ven Trombozu (DVT): Bacak veya kolun derin damarlarında pıhtı oluşumudur. Bu pıhtının yerinden kopup akciğerlere gitme riski (Pulmoner Emboli) nedeniyle acil tıbbi müdahale gerektirir.

Belirtiler: Yüzeyel mi, Derin mi?

Belirtiler, iltihabın nerede olduğuna bağlı olarak ciddiyet ve yaygınlık gösterir:

Yüzeyel Flebit Belirtileri

Derin Ven Trombozu (DVT) Belirtileriİltihaplı damar hattı boyunca kızarıklık ve sıcaklık.

• Genellikle tek taraflı ve ani gelişen şişlik (En belirgin DVT semptomu).
• Damarın altında sertleşmiş, ip gibi hissedilen yapı.Yürürken veya ayakta dururken artan şiddetli kramp benzeri ağrı.Lokal dokunmaya karşı hassasiyet.
• Ciltte solukluk, mavilik veya sıcaklık artışı.

Nedenler

Flebiti Tetikleyen Üç FaktörFlebit ve pıhtı oluşumu, Virchow Üçlüsü olarak bilinen üç ana mekanizma ile açıklanır:

Kan Akışı Duraklaması (Staz)

Uzun süreli hareketsizlik (uzun uçuşlar, ameliyat sonrası yatalaklık) kanın damarlarda birikmesine neden olur.

Damar Duvarı Hasarı

Kateter veya IV hattı takılması gibi tıbbi işlemler ile damarın fiziksel olarak zarar görmesi.

Artan Pıhtılaşma Eğilimi

Hamilelik, bazı kanser türleri, genetik pıhtılaşma bozuklukları veya östrojen içeren ilaçlar (doğum kontrol hapları) kanın yapısını değiştirir.

Tanı Yöntemleri ve Tedavi Yaklaşımları

Flebit şüphesinde tanı, hastanın öyküsü ve aşağıdaki objektif testlerle konur:

Venöz Ultrason

Flebit ve özellikle DVT tanısında altın standarttır. Damar içindeki pıhtının varlığını, boyutunu ve kan akışını yüksek çözünürlükle gösterir. Kanda pıhtı yıkım ürünlerini ölçer. Düşük sonuç, DVT olasılığını büyük ölçüde dışlar. Pozitif sonuç ek görüntüleme gerektirir.

Tedavi

Tedavi, durumun ciddiyetine göre belirlenir:Yüzeyel Tedavi: Sıcak kompres, elastik bandajlar, hareket ve ağrı kesici (NSAID) kullanımı.

DVT Tedavisi (Acil)

Pıhtının büyümesini ve akciğerlere gitmesini engellemek için ana tedavi Antikoagülanlar (Kan Sulandırıcılar) ile yapılır. Bu tedavi genellikle 3 aydan 6 aya kadar sürer. Pıhtı çözücü ilaçlar (Tromboliz) veya cerrahi müdahale nadiren, hayatı tehdit eden durumlarda kullanılır.

Kaynak

• Journal of Thrombosis and Haemostasis. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jth.12781
• Deep Vein Thrombosis (DVT) and Pulmonary Embolism (PE) – DVT and PE in the United States. CDC. https://www.cdc.gov/ncbddd/dvt/data.htmlSuperficial
• Thrombophlebitis – StatPearls. NCBI Bookshelf. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544327/Deep Vein Thrombosis –
• Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/deep-vein-thrombosis/symptoms-causes/syc-20352555Virchow’s
• Triad: Venous Stasis, Endothelial Injury, and Hypercoagulability. Circulation.https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/01.cir.99.11.1517
• Diagnosis of Deep Vein Thrombosis. New England Journal of Medicine. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra1300965