Preeklampsiye ne sebep olur?

Preeklampsi, hamilelik sırasında anne adaylarının yaklaşık %5 ila %8’ini etkileyen, ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir durumdur. Bu durumun altında yatan mekanizmalar karmaşık olsa da, mevcut bilimsel kanıtlar, plasentanın (bebeği besleyen organ) gelişimindeki ve işlevindeki anormalliklerin anahtar rol oynadığını göstermektedir.

Preeklampsi Nedir?

Preeklampsinin temel nedeni, plasentanın anne rahmine doğru şekilde yerleşmemesi ve gelişmemesiyle ilişkilidir. Normal bir gebelikte, rahme giden kan damarları, plasentaya yeterli kan akışını sağlamak için genişler ve adapte olurlar. Ancak preeklampside, bu kan damarları dar veya gelişmemiş kalır, bu da plasentaya yetersiz kan akışına yol açar.

Bu yetersiz kan akışı sonucunda plasenta, anne kan dolaşımına bazı maddeler salgılar. Bu maddelerin annenin kan damarlarında geniş çaplı hasara ve iltihaplanmaya neden olduğu düşünülmektedir. Bu hasar, annenin kan damarlarının normalden daha dar olmasına, sızdırmasına ve dolayısıyla kan basıncının yükselmesine (hipertansiyon) ve diğer organlarda (böbrekler, karaciğer, beyin, kan) hasar belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olur.

Preeklampsiye Yol Açan Potansiyel Mekanizmalar

• Rahme Yetersiz Kan Akışı (Plasental İskemi/Hipoperfüzyon): Plasentanın rahim duvarına yeterince derinlemesine yerleşememesi ve kan damarlarının düzgün oluşamaması.
• Kan Damarı Hasarı (Endotel Disfonksiyonu): Kan damarlarının iç yüzeyini döşeyen endotel hücrelerinin hasar görmesi. Bu durum, damarların normal işlevini (kan akışını düzenleme, pıhtılaşmayı önleme) bozabilir.
• Bağışıklık Sistemi Tepkileri: Annenin bağışıklık sisteminin plasentaya karşı anormal bir tepki vermesi veya anne ile fetüs arasındaki immünolojik uyumsuzluk.
• Genetik Faktörler: Bazı genetik yatkınlıklar, preeklampsi riskini artırabilir. Aile öyküsü olan kadınlarda risk daha yüksektir.
• Oksidatif Stres: Vücutta serbest radikallerin artmasıyla oluşan hücresel hasar.

Preeklampsi İçin Risk Faktörleri

Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bazı durumlar preeklampsi geliştirme riskini önemli ölçüde artırır. Bu risk faktörleri, genellikle iki kategoriye ayrılır:

Yüksek Risk Faktörleri

• Önceki Gebelikte Preeklampsi Öyküsü: Daha önceki gebeliğinde preeklampsi geçirmiş olmak, en güçlü risk faktörlerinden biridir.
• Çoğul Gebelikler: İkiz, üçüz veya daha fazla bebek beklemek, plasental kütlenin ve dolayısıyla plasentayla ilgili faktörlerin artması nedeniyle riski yükseltir.
• Kronik Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Hamilelik öncesinde yüksek tansiyonu olan kadınlar daha yüksek risk altındadır.
• Kronik Böbrek Hastalığı: Böbrek fonksiyonlarındaki bozukluklar riski artırır.
• Tip 1 veya Tip 2 Diyabet: Gebelik öncesi diyabeti olan kadınlarda preeklampsi riski daha yüksektir.
• Otoimmün Hastalıklar: Lupus veya antifosfolipid sendromu gibi bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar riski artırır.
• Tüp Bebek (IVF) ile Hamile Kalma: IVF yoluyla gerçekleşen gebeliklerde risk artışı gözlemlenmiştir.

Orta Derece Risk Faktörleri

• İlk Gebelik: İlk kez hamile kalan kadınlar, daha sonraki gebeliklere göre daha yüksek risk altındadır.
• Maternal Yaş: 35 yaş ve üzeri veya 18 yaş altındaki hamileler risk altındadır.
• Obezite: Gebelik öncesi vücut kitle indeksi (VKİ) yüksek olan kadınlar risk altındadır.
• Aile Öyküsü: Annesi veya kız kardeşinde preeklampsi öyküsü olan kadınlar.
• 10 Yıldan Uzun Gebelik Aralığı: Önceki gebelikten bu yana 10 yıldan fazla zaman geçmiş olması.
• Belirli Etnik Kökenler: Bazı araştırmalar, Afrikalı-Amerikalı kadınlarda diğer etnik gruplara göre daha yüksek risk olduğunu göstermektedir, bu durum sağlık hizmetlerine erişimdeki eşitsizlikler veya sosyoekonomik faktörlerle de ilişkili olabilir.

Preeklampsi, erken teşhis ve düzenli prenatal takip ile yönetilebilen bir durumdur. Risk faktörleri olan kadınlar için doktorlar, düşük doz aspirin kullanımı gibi önleyici tedbirler önerebilirler.

Kaynaklar

• Mayo Clinic – Preeclampsia – Symptoms & causes: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/preeclampsia/symptoms-causes/syc-20355745
• NHS (National Health Service – UK) – Pre-eclampsia – Causes: https://www.nhs.uk/conditions/pre-eclampsia/causes/
• Preeclampsia Foundation – Cause Of Preeclampsia: https://www.preeclampsia.org/cause-of-preeclampsia
• MSD Manuals – Preeclampsia and Eclampsia (Professional Version): https://www.msdmanuals.com/professional/gynecology-and-obstetrics/antenatal-complications/preeclampsia-and-eclampsia
• National Institute of Child Health and Human Development (NICHD) – Who is at risk of preeclampsia?: https://www.nichd.nih.gov/health/topics/preeclampsia/conditioninfo/risk
• kliniksaglik.com – https://kliniksaglik.com/hamilelik/hamilelikte-sik-karsilasilan-10-sorun-ve-cozum-onerileri-13948

Not: Bu içerik sadece rehberlik amaçlı olup kişisel ihtiyaçlarınıza göre tasarlanmamıştır. İçerik, uzman tıbbi tavsiye yerine geçmez.