Çocuklarda altı ölümcül hastalık nelerdir?

Çocuk sağlığı, her toplumun en hassas konularından biridir. Tıp bilimindeki ilerlemelere rağmen, dünya genelinde hala pek çok hastalık çocukların yaşamını tehdit etmeye devam ediyor. Özellikle önlenebilir veya tedavi edilebilir olmalarına rağmen ölümcül seyredebilen bazı enfeksiyonlar ve durumlar büyük endişe kaynağıdır. Uzmanlar, çocuklarda en sık görülen ve ölümcül olabilen altı hastalığı ve bu hastalıklara karşı alınabilecek önlemleri bilimsel veriler ışığında sizler için derledi.

Çocuklarda altı ölümcül hastalık

1. Yenidoğan Dönemi Enfeksiyonları (Sepsis ve Menenjit)

Yenidoğan bebeklerin bağışıklık sistemi henüz tam olarak gelişmediği için enfeksiyonlara karşı oldukça savunmasızdırlar. Sepsis (kan zehirlenmesi) ve menenjit (beyin zarı iltihabı) gibi yenidoğan enfeksiyonları hızla ilerleyebilir ve ölümcül sonuçlara yol açabilir. Erken teşhis ve hızlı antibiyotik tedavisi hayati önem taşır. Anne sağlığının takibi, hijyenik doğum koşulları, erken ve doğru emzirme, yenidoğan taramaları önemlidir.

2. Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları (Pnömoni)

Özellikle 5 yaş altı çocuklarda önemli bir ölüm nedenidir. Virüsler, bakteriler veya mantarların neden olduğu akciğer iltihabı olan pnömoni, solunum yetmezliğine yol açabilir. Kızamık ve boğmaca gibi aşıyla önlenebilir hastalıkların takibi, hijyen, yeterli beslenme, kapalı ortamlarda sigara dumanından kaçınma ve risk gruplarındaki çocuklar için pnömokok aşısı önemlidir.

3. İshal Hastalıkları

Hijyenik olmayan koşullar, kirli su ve yetersiz beslenme nedeniyle özellikle gelişmekte olan ülkelerde küçük çocuklarda yaygın görülen ishal, dehidratasyon (sıvı kaybı) ve elektrolit dengesizliği nedeniyle ölümcül olabilir. Temiz su ve sanitasyonun sağlanması, el hijyeni, anne sütüyle beslenme, rotavirüs aşısı ve oral rehidratasyon tedavisi (ORS) hayati önem taşır.

4. Sıtma

Sıtma parazitinin Anofel cinsi sivrisinekler aracılığıyla bulaştığı bu hastalık, özellikle Afrika ve Güney Asya gibi bölgelerde çocuk ölümlerinin önemli bir nedenidir. Yüksek ateş, titreme, terleme ve anemi gibi belirtilerle seyreder ve tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Sivrisinek ısırıklarından korunma (sivrisinek kovucular, cibinlik), endemik bölgelerde koruyucu ilaç kullanımı ve erken tanı ile tedavi önemlidir.

5. Kızamık

Aşı ile önlenebilir olmasına rağmen hala çocuk ölümlerine neden olan bulaşıcı bir viral hastalıktır. Yüksek ateş, döküntü, öksürük ve burun akıntısı gibi belirtilerle başlar ve zatürre, ensefalit (beyin iltihabı) gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) aşısının zamanında yapılması en etkili korunma yöntemidir.

6. HIV/AIDS

Anneden bebeğe geçiş veya enfekte kan ürünleriyle bulaşabilen HIV (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü), bağışıklık sistemini zayıflatarak çocukları fırsatçı enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirir ve AIDS’e (Edinilmiş İmmün Yetmezlik Sendromu) ilerleyerek ölümcül olabilir. Hamilelikte HIV taraması ve tedavi, doğum sırasında önleyici tedbirler, güvenli kan transfüzyonu ve antiretroviral tedavi (ART) ile enfeksiyonun ilerlemesi kontrol altına alınabilir.

Bilimsel Kaynaklar Ne Diyor?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve UNICEF gibi uluslararası kuruluşların verileri, bu altı hastalığın dünya genelinde çocuk ölümlerinin önemli bir bölümünü oluşturduğunu göstermektedir. Özellikle düşük gelirli ülkelerde sanitasyon, beslenme ve sağlık hizmetlerine erişimdeki eşitsizlikler bu hastalıkların ölümcüllüğünü artırmaktadır. Aşılamanın yaygınlaştırılması, hijyen koşullarının iyileştirilmesi ve erken tanı ile tedaviye erişimin sağlanması çocuk ölümlerini azaltmada kritik rol oynamaktadır.

Pediatri uzmanları, bu ölümcül hastalıkların birçoğunun aslında basit ve etkili önlemlerle engellenebileceğini vurguluyorlar. Aşılamanın hayati önem taşıdığını, temiz su ve sanitasyonun sağlanmasının ishal kaynaklı ölümleri azaltmada kilit rol oynadığını belirtiyorlar. Ayrıca, erken teşhis ve uygun tedaviye erişimin sağlanmasının çocukların yaşamını kurtarabileceğini ifade ediyorlar.

Yenidoğan enfeksiyonları, alt solunum yolu enfeksiyonları (pnömoni), ishal hastalıkları, sıtma, kızamık ve HIV/AIDS, dünya genelinde çocukları tehdit eden en ölümcül altı hastalık arasında yer almaktadır. Ancak bu hastalıkların birçoğu önlenebilir veya erken tedavi ile kontrol altına alınabilir. Aşılamanın yaygınlaştırılması, hijyen koşullarının iyileştirilmesi, yeterli beslenme ve sağlık hizmetlerine erişimin güçlendirilmesi, çocuk ölümlerini azaltmak için atılması gereken en önemli adımlardır. Farkındalık ve bilinçli ebeveynlik, çocukların sağlıklı bir geleceğe adım atmasında hayati rol oynar.

Kaynak:

• World Health Organization (WHO) – Children: reducing mortality
• UNICEF – Child Survival
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – Childhood Mortality
• A relevant scientific study on the leading causes of child mortality globally (The Lancet, JAMA Pediatrics)
• A relevant report on the impact of vaccination on child mortality (WHO, UNICEF )
• A relevant article on the prevention and management of diarrheal diseases in children (WHO, UNICEF )
• klniksaglik.com