Yetişkinlerde kabızlık neden olur? İşte cevapları

Kabızlık akut veya kronik olabilir. Akut kabızlık aniden ve belirgin bir şekilde başlar. Kronik kabızlık kademeli olarak başlayabilir ve aylarca veya yıllarca devam edebilir.

Birçok kişi her gün bağırsak hareketi yapmadığında kabız olduğuna inanır. Ancak günlük bağırsak hareketleri herkes için normal değildir. Günde 1 ila 3 bağırsak hareketi ile haftada 2 ila 3 bağırsak hareketi arasında herhangi bir yerde bağırsak hareketi olması normaldir.

Seyrek bağırsak hareketleri, önceki düzenlerden önemli bir değişiklik olmadığı sürece mutlaka bir soruna işaret etmez. Aynı durum dışkının rengi, boyutu ve kıvamı için de geçerlidir. İnsanlar genellikle birçok semptomu (karın rahatsızlığı, mide bulantısı, yorgunluk ve iştahsızlık gibi) kabızlığa bağlarlar; ancak bu semptomlar aslında diğer bozuklukların ( irritabl bağırsak sendromu [IBS] ve depresyon gibi ) sonucudur.

İnsanlar tüm semptomların günlük bağırsak hareketiyle hafifletilmesini beklememeli ve müshiller ve lavmanlar gibi bağırsak alışkanlıklarını iyileştirmeye yönelik önlemler aşırı kullanılmamalıdır.

Bununla birlikte, insanlar daha fazla meyve, sebze, lif ve tahıl yiyerek semptomlarını zararsız bir şekilde hafifletebilirler.

Kabızlık komplikasyonlar

Kabızlığın komplikasyonları şunlardır:

• Hemoroid
• Rektal prolapsus
• Anal fissür
• Divertiküler hastalık
• Dışkı sıkışması

Bağırsak hareketleri sırasında aşırı ıkınma, anüs çevresindeki damarlar üzerindeki baskıyı artırır ve hemoroidlere ve nadiren de rektumun anüsten dışarı çıkmasına ( rektal prolapsus ) yol açabilir. Sert dışkılama, anüs derisinde bir yarığa ( anal fissür ) neden olabilir.

Bu komplikasyonların her biri bağırsak hareketini rahatsız edici hale getirebilir ve insanların bağırsaklarını hareket ettirme konusunda isteksiz olmalarına neden olabilir.Bağırsak hareketlerini ertelemek, kötüleşen kabızlık ve komplikasyonların kısır döngüsüne neden olabilir.

Küçük, sert dışkıları hareket ettirmek için gereken artan basınç nedeniyle kalın bağırsağın duvarları hasar görürse divertiküler hastalık gelişebilir.

Kalın bağırsağın duvarlarındaki hasar, iltihaplanabilen ( divertikülit ) balon benzeri keseciklerin veya çıkıntıların (divertikül) oluşumuna yol açar.

Divertiküller bazen kanar ve nadiren yırtılır (peritonite neden olur)

Dışkının rektumda ve kalın bağırsağın son kısmında sertleşerek diğer dışkının geçişini tamamen tıkadığı fekal impaksiyon, bazen kabızlığı olan kişilerde gelişir. Fekal impaksiyon kramplara, rektal ağrıya ve güçlü ancak boşuna dışkılama çabalarına yol açar.

Bazen, tıkanıklığın etrafından sulu mukus veya sıvı dışkı sızar ve bu da yanlış bir ishal izlenimi verir (taşma ishali). Fekal impaksiyon özellikle yaşlı yetişkinler arasında, özellikle uzun süre yatak istirahatinde olan veya fiziksel aktivitesi azalmış olan kişilerde, hamile kadınlarda ve belirli tipteki röntgen testleri için ağızdan veya lavman yoluyla baryum verilen kişilerde yaygındır.

Düzenli bağırsak hareketlerine aşırı ilgi, birçok insanın bağırsaklarını müshil, fitil ve lavmanlarla kötüye kullanmasına neden olur.

Bu tedavileri aşırı kullanmak aslında bağırsağın normal kasılmalarını engelleyebilir ve kabızlığı kötüleştirebilir.

Obsesif kompulsif bozukluğu (OKB) olan kişiler genellikle vücutlarını günlük olarak “kirli” atıklardan veya “toksinlerden” arındırma ihtiyacı hissederler. Bu tür kişiler genellikle tuvalette aşırı zaman geçirir veya kronik müshil kullanıcıları haline gelirler.

Kabızlığın nedenleri

Kabızlığın en yaygın nedenleri arasında şunlar yer alır (ayrıca bkz. Kabızlığın bazı nedenleri ve özellikleri;

• Diyet değişiklikleri (örneğin sıvı alımının azaltılması, düşük lifli diyet ve/veya kabızlığa neden olan yiyecekler)
• Bağırsakları yavaşlatan ilaçlar
• Düzensiz dışkılama
• Kabızlığın baskın olduğu irritabl bağırsak sendromu (IBS)
• Müshil aşırı kullanımı

Beslenme nedenleri çok yaygındır. Dehidratasyon kabızlığa neden olur çünkü vücut dışkıdan ek suyu uzaklaştırarak kandaki suyu korumaya çalışır.

Daha az su içeren dışkının geçmesi daha zordur. Meyveler, sebzeler, tahıllar ve diğer lif içeren yiyecekler sindirim sisteminin doğal müshilleridir.

Bu yiyeceklerden yeterince yemeyen kişiler kabız olabilir. Beslenmede lif eksikliği (yiyeceklerin sindirilemeyen kısmı) kabızlığa yol açabilir çünkü lif dışkıda suyu tutmaya yardımcı olur ve hacmini artırarak geçmesini kolaylaştırır.

Düzensiz dışkılama (diskezi), bağırsakların dışkıyı rektumdan itmek için yeterli güç üretmesi ve/veya dışkılama sırasında rektum ve dış anal sfinkter etrafındaki kas liflerini gevşetmede zorluk çekmesi ile ilgili bir soruna işaret eder.

Diskezisi olan kişiler bağırsak hareketi yapma ihtiyacı hissederler ancak yapamazlar. Sert olmayan dışkı bile zor geçebilir. IBS’li kişilerde IBS’ye bağlı düzensiz dışkılama olabilir.

IBS’li kişilerde gevşek dışkılama, düzensiz dışkılama veya kabızlık olabilir. IBS’ye genellikle kabızlık eşlik ediyorsa, buna kabızlık baskın IBS denir.

Sık sık müshil ve/veya lavman kullanan kişiler, bu tür yardımcılar olmadan bağırsaklarını hareket ettirme yeteneklerini kaybederler.

Bir kısır döngü, daha fazla müshil kullanımına ve dolayısıyla daha fazla kabızlığa yol açan kabızlıkla sonuçlanabilir.

Kabızlığın daha az yaygın nedenleri arasında bağırsak tıkanıklığı gibi belirli tıbbi bozukluklar.

Kabızlık ayrıca uzun süreli yatak istirahati gerektiren (çünkü fiziksel aktivite bağırsakların dışkıyı hareket ettirmesine yardımcı olur), azalan yiyecek alımıyla, kabızlığa neden olabilen ilaçların kullanımıyla ve baş veya omurilik yaralanmasından sonra da ortaya çıkabilir.

Kabızlık bazen büyük bağırsağın tıkanmasıyla oluşur. Tıkanma, özellikle büyük bağırsağın son kısmında bulunan ve dışkının hareketini engelleyen bir kanserden kaynaklanabilir.

Daha önce karın ameliyatı geçiren kişilerde, genellikle ince bağırsakta tıkanma meydana gelebilir çünkü lifli doku bantları (yapışıklıklar) bağırsakların etrafında oluşabilir ve dışkının akışını engelleyebilir.

Kabızlığa sıklıkla neden olan bozukluklar ve hastalıklar arasında az çalışan tiroid bezi ( hipotiroidizm), yüksek kan kalsiyum seviyeleri ( hiperkalsemi ) ve Parkinson hastalığı bulunur.

Diyabetli kişilerde sıklıkla sinir hasarı (nöropati) gelişir. Nöropati sindirim sistemine giden sinirleri etkilerse, bağırsaklar yavaşlayabilir ve kabızlığa neden olabilir. Omurilik yaralanması da bağırsaklara giden sinirlere müdahale edebilir ve kabızlığa neden olabilir.

Ancak birçok durumda kabızlığın nedeni bilinmemektedir.

Uyarı işaretleri

Kabızlık çeken kişilerde, belirli semptomlar ve özellikler endişe vericidir. Bunlar şunları içerir:

• Şişkin, şişkin karın
• Kusma
• Dışkıda kan
• Kilo kaybı
• Yaşlı yetişkinlerde yeni/kötüleşen şiddetli kabızlık

Ne zaman doktora görünmeli?

Uyarı işaretleri olan kişiler, tek uyarı işaretleri kilo kaybı ve/veya yaşlı yetişkinlerde yeni kabızlık olmadığı sürece hemen bir doktora görünmelidir. Bu gibi durumlarda, birkaç günden bir haftaya kadar bir gecikme zararlı değildir.

Kabızlığı olan ancak uyarı belirtileri göstermeyen kişiler, ne kadar çabuk görülmeleri gerektiğine karar vermelerine yardımcı olabilecek doktorlarını aramalıdır.

Kişinin diğer semptomlarına ve bilinen rahatsızlıklarına bağlı olarak, doktorlar kişiyi birkaç gün içinde görmek isteyebilir veya sadece diyette değişiklik yapmayı ve/veya hafif bir müshil denemeyi önerebilir.

Not: Bu içerik sadece rehberlik amaçlı olup kişisel ihtiyaçlarınıza göre tasarlanmamıştır. İçerik, uzman tıbbi tavsiye yerine geçmez.