Sistemik prurit nedir?

Kaşıntı, çoğumuzun zaman zaman deneyimlediği rahatsız edici bir histir. Genellikle ciltteki bir tahrişin sonucu olarak düşünülse de, bazı durumlarda vücudun iç organlarındaki bir sorunun dışa vurumu olabilir. İşte tam da bu noktada “sistemik prurit” kavramı devreye giriyor. Uzmanlar, sistemik pruritin, altta yatan çeşitli iç hastalıklarının önemli bir belirtisi olabileceği konusunda uyarıyor. Peki, sistemik prurit tam olarak nedir ve hangi durumlar bu tür bir kaşıntıya yol açabilir?

Sistemik Prurit Nedir? Cilt Hastalığı Olmadan Ortaya Çıkan Yaygın Kaşıntı

Sistemik prurit, belirgin bir cilt hastalığı olmaksızın, vücudun genelinde hissedilen inatçı ve yaygın kaşıntı durumudur. Bu tür bir kaşıntı, dermatolojik bir nedene bağlanamadığında, altta yatan sistemik bir rahatsızlığın varlığını düşündürebilir. Uzmanlar, bu durumun hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebileceğini ve erken teşhisin altta yatan hastalığın tedavisi için kritik öneme sahip olduğunu belirtiyor.

Hangi İç Hastalıkları Sistemik Prurite Neden Olabilir?

Sistemik prurit, çeşitli iç organları ve sistemleri etkileyen birçok farklı hastalıktan kaynaklanabilir. En sık görülen nedenler arasında şunlar yer almaktadır:

Özellikle safra yollarını etkileyen kolestatik karaciğer hastalıkları (primer biliyer kolanjit gibi), safra asitlerinin kanda birikmesine ve şiddetli kaşıntıya yol açabilir. Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda, üre ve diğer atık maddelerin kanda birikmesi sonucu yaygın ve rahatsız edici bir kaşıntı ortaya çıkabilir. Demir eksikliği anemisi ve polisitemi vera gibi bazı kan hastalıkları da kaşıntıya neden olabilir. Özellikle polisitemi verada sıcak suyla temas sonrası kaşıntı tipiktir.

Hem hipertiroidizm (tiroid bezinin aşırı çalışması) hem de hipotiroidizm (tiroid bezinin yetersiz çalışması) ciltte kuruluk ve kaşıntıya yol açabilir. Özellikle lenfoma ve lösemi gibi bazı kanser türleri, vücutta yaygın ve şiddetli kaşıntıya neden olabilir. Kontrolsüz diyabet, ciltte kuruluğa ve buna bağlı olarak kaşıntıya zemin hazırlayabilir. HIV enfeksiyonu, çölyak hastalığı ve bazı romatolojik hastalıklar da sistemik prurit ile ilişkilendirilebilir.

Sistemik Pruritin Belirtileri Nelerdir?

Sistemik prurit genellikle belirgin cilt lezyonları olmaksızın ortaya çıkar. Kaşıntı vücudun herhangi bir yerinde başlayabilir ve yaygınlaşabilir. Şiddeti hafiften dayanılmaz seviyelere kadar değişebilir ve sıklıkla gece artış gösterir, bu da uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bazı durumlarda kaşıntıya eşlik eden başka sistemik belirtiler de görülebilir (yorgunluk, kilo kaybı, sarılık vb.).

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Dermatoloji ve iç hastalıkları uzmanları, özellikle belirgin bir cilt sorunu olmamasına rağmen uzun süren, yaygın ve şiddetli kaşıntı yaşayan kişilerin vakit kaybetmeden bir doktora başvurması gerektiğini vurguluyor. Altta yatan ciddi bir sistemik hastalığın erken teşhisi ve tedavisi için bu durumun ciddiye alınması hayati önem taşıyor.

Aşağıdaki durumlarda mutlaka bir doktora başvurulmalıdır:

• Kaşıntı birkaç haftadan uzun sürüyorsa.
• Kaşıntı vücudun büyük bir bölümünü etkiliyorsa.
• Kaşıntı şiddetliyse ve günlük aktiviteleri engelliyorsa.
• Kaşıntıya yorgunluk, kilo kaybı, iştahsızlık, sarılık gibi diğer sistemik belirtiler eşlik ediyorsa.
• Bilinen bir iç hastalığınız varsa ve yeni başlayan bir kaşıntınız varsa.

Tanı ve Tedavi Yaklaşımları

Sistemik pruritin tanısı, öncelikle detaylı bir tıbbi öykü ve fiziksel muayene ile başlar. Doktor, hastanın semptomlarını, ilaç kullanımını ve tıbbi geçmişini sorgulayacaktır. Ardından, altta yatan sistemik nedeni belirlemek için çeşitli kan testleri, idrar tahlili ve gerekirse görüntüleme yöntemleri (ultrason, röntgen vb.) istenebilir.

Tedavi, öncelikle altta yatan sistemik hastalığın tedavisine yöneliktir. Bu hastalığın kontrol altına alınması genellikle kaşıntının da azalmasına yardımcı olur. Kaşıntıyı hafifletmek için antihistaminikler, nemlendiriciler ve bazı durumlarda topikal kortikosteroidler kullanılabilir. Ancak, sistemik pruritte asıl amaç altta yatan nedeni tedavi etmektir.

Sistemik prurit, vücudumuzun iç dengesindeki bir bozulmanın önemli bir işareti olabilir. Basit bir cilt sorunundan farklı olarak, altta yatan ciddi sağlık sorunlarını işaret edebileceği için ihmal edilmemesi gereken bir durumdur. Uzun süren ve yaygın kaşıntılarınız varsa, bir doktora başvurarak altta yatan nedenin araştırılması ve uygun tedavinin başlanması sağlığınız için hayati önem taşımaktadır.

Kaynak:

• American Academy of Dermatology Association – Itchy Skin
• Mayo Clinic – Itching
• National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases – Pruritus
• American Cancer Society – Itching
• Cleveland Clinic – Pruritus (Itching)
• kliniksaglik.com

Not: Bu içerik sadece rehberlik amaçlı olup kişisel ihtiyaçlarınıza göre tasarlanmamıştır. İçerik, uzman tıbbi tavsiye yerine geçmez.