Yapışmaz tavalarda yemek pişirmek sağlığınıza nasıl zarar verebilir?

Günümüz mutfaklarının vazgeçilmezi olan yapışmaz tavalar, kolay temizlenebilmeleri ve az yağ kullanımı sağlamaları nedeniyle büyük kolaylık sunar. Ancak bu pratikliğin ardında, özellikle yanlış kullanıldığında potansiyel sağlık riskleri barındıran kimyasal bileşikler yatar. Bilimsel araştırmalar, yapışmaz kaplamaların yüksek sıcaklıklara maruz kalması veya hasar görmesi durumunda zararlı maddelerin açığa çıkabileceğini gösteriyor.

PTFE ve PFOA Kimyasallarının Etkileri

Yapışmaz tavaların yüzey kaplaması genellikle Politetrafloroetilen (PTFE) adı verilen, yaygın olarak teflon olarak bilinen sentetik bir polimerden oluşur. Bu kaplamanın üretiminde eskiden Perflorooktanoik Asit (PFOA) kullanılıyordu. PFOA’nın potansiyel kanserojen etkileri nedeniyle, 2013 yılından bu yana üretimi durdurulmuş ve kullanımı yasaklanmıştır.

Üsküdar Üniversitesi’nin araştırmalarına göre, teflon üretiminde kullanılan PFOA (C8 olarak da bilinir) maddesinin kansere yol açtığına dair çalışmalar mevcuttur. 2006 yılında ABD Çevre Koruma Dairesi (EPA) PFOA‘yı olası insan kanserojeni olarak sınıflandırmıştır. Günümüzde PFOA kullanılmasa da, yerine geçen yeni kimyasalların uzun vadeli etkileri üzerine tartışmalar devam etmektedir.

Yüksek Isı ve Tehlikeli Gazlar

Yapışmaz tavalar, düşük ve orta sıcaklıklarda güvenli kabul edilirken, aşırı ısınma durumunda tehlikeli bir hal alabilir. Singapore Food Agency gibi sağlık kuruluşları, yapışmaz kaplamaların 260°C’nin üzerindeki sıcaklıklarda gaz salınımı yapmaya başladığını belirtmektedir. Tavalar boşken veya uzun süre yüksek ateşte bırakıldığında bu sıcaklıklara dakikalar içinde ulaşabilir. Açığa çıkan bu polimer dumanları, insanlarda “polimer dumanı ateşi” olarak bilinen, grip benzeri semptomlara (ateş, titreme, baş ağrısı, kas ağrısı) yol açabilir. Bu dumanlar, özellikle solunum sistemi hassas olan evcil kuşlar için ölümcül olabilir.

Çizilen ve Yıpranan Yüzeylerin Tehlikesi

Yapışmaz tavaların yüzeyleri çizildiğinde veya soyulduğunda, kaplamanın küçük parçacıkları gıdalara karışabilir. Çizilmiş yüzeylerin altında kalmış olabilecek diğer zararlı bileşenler ve aşınma sırasında açığa çıkan dumanlar hala bir endişe kaynağıdır. Uzmanlar, kaplaması çizilmiş veya soyulmuş tavaların kullanılmamasını önermektedir.

Sağlıklı Bir Pişirme İçin Öneriler

Yapışmaz tavaların potansiyel risklerini en aza indirmek için aşağıdaki adımları uygulayabilirsiniz:

Düşük ve Orta Ateş Kullanın: Yüksek ısı yerine kısık veya orta ateşte pişirme yapın. Tavayı boşken ısıtmaktan kaçının.

Havalandırmayı Sağlayın: Yemek pişirirken mutfak aspiratörünü çalıştırın veya pencereleri açın.

Yumuşak Mutfak Gereçleri Tercih Edin: Metal kaşık ve çatallar yerine, ahşap, silikon veya plastik gereçler kullanın.

Yıpranan Tavaları Değiştirin: Kaplaması çizilmiş, soyulmuş veya yıpranmış tavaları kullanmaya devam etmeyin.

Alternatifleri Düşünün: Döküm demir, paslanmaz çelik veya seramik kaplamalı (PFOA ve PTFE içermeyen) tavalar gibi daha güvenli alternatifleri değerlendirebilirsiniz.

Kaynaklar

• Üsküdar Üniversitesi: https://uskudar.edu.tr/tr/icerik/9072/yipranmis-teflon-tavalar-kanser-riski-tasiyor
• Singapore Food Agency: https://www.sfa.gov.sg/food-safety-tips/food-risk-concerns/risk-at-a-glance/safe-practices-for-non-stick-pans

Sorumluluk Reddi: Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlı bilgiler içermektedir. Bu nedenle, herhangi bir sağlık sorununuz varsa, komplikasyonlardan kaçınmak için bir uzmana danışmanızı öneririz.