Servikal omurlar (Boyun Omurları): Nedir, hastalıkları ve tedavi yöntemleri

Servikal omurlar, omurganın en üst kısmında, kafatasının altında yer alan yedi adet omurdur. Tıp dilinde C1’den C7’ye kadar numaralandırılırlar. Bu omurlar, başın ağırlığını taşımaktan ve başın her yöne dönme, eğilme ve öne-arkaya hareket etmesini sağlamaktan sorumludur.

İlk iki servikal omur (C1 ve C2) özel bir yapıya sahiptir. C1 omuru (Atlas), kafatası ile eklem yaparak başın yukarı ve aşağı hareketlerini kontrol eder. C2 omuru (Axis) ise Atlas ile eklem yaparak başın sağa ve sola dönmesini sağlar. Servikal omurlar, aynı zamanda omurilik kanalını ve önemli sinir köklerini korur.

Servikal omurlar ile ilgili en sık görülen hastalıklar nelerdir?

Boyun bölgesi, sürekli hareket halinde olduğu ve hassas sinir yapılarını barındırdığı için çeşitli rahatsızlıklara yatkındır. En sık görülen hastalıklar şunlardır:

• Boyun Fıtığı (Servikal Disk Hernisi): Omurlar arasındaki diskin yıpranması veya zedelenmesi sonucunda iç kısmının dışarı sarkması ve sinir köklerine baskı yapması durumudur. Bu, kolda ağrı, uyuşma ve karıncalanmaya neden olabilir.
• Boyun Kireçlenmesi (Servikal Spondiloz): Omurlar arasındaki disklerin ve eklemlerin yaşa bağlı olarak yıpranması ve kıkırdak dokunun incelmesi sonucu oluşan dejeneratif bir hastalıktır. Bu durum, omurlarda kemik çıkıntılarının (osteofit) oluşmasına yol açarak sinirler üzerinde baskı oluşturabilir.
• Kamçı Etkisi (Whiplash) Yaralanması: Genellikle trafik kazalarında görülen, boynun aniden öne ve arkaya doğru şiddetli bir şekilde savrulmasıyla oluşan yumuşak doku yaralanmasıdır.
• Omur Kayması (Servikal Spondilolistezis): Bir servikal omurun altındaki omurun üzerinde kaymasıdır. Bu kayma, sinir köklerine ve omuriliğe baskı yaparak ağrı ve nörolojik belirtilere yol açabilir.

Servikal omurga sorunlarının belirtileri nelerdir?

Boyun omurları ile ilgili problemlerin belirtileri, rahatsızlığın türüne ve ciddiyetine göre değişir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Boyun ağrısı ve sertliği.
• Baş hareketleri ile artan ağrı.
• Ağrının omuza, kola ve ellere yayılması.
• Kollarda ve ellerde uyuşma, karıncalanma veya his kaybı.
• Baş ağrısı veya baş dönmesi.
• İleri vakalarda, el becerilerinde azalma veya yürüme güçlüğü.

Servikal omurga sorunları nasıl teşhis ve tedavi edilir?

Teşhis için hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayene ve görüntüleme yöntemleri (MR, BT veya röntgen) kullanılır. Tedavi, sorunun türüne ve hastanın durumuna göre planlanır:

• Konservatif (Ameliyatsız) Tedavi: Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, fizik tedavi, boyun egzersizleri ve dinlenme genellikle ilk tercih edilen yöntemlerdir.
• Boyunluk Kullanımı: Bazı durumlarda, boyunluk kullanımı boyun hareketlerini kısıtlayarak iyileşmeye yardımcı olabilir.
• Enjeksiyonlar: Şiddetli ağrılarda, sinir köklerine veya eklemlere uygulanan steroid enjeksiyonları, ağrı ve iltihabı azaltabilir.
• Cerrahi Tedavi: Konservatif yöntemlerle düzelmeyen, sinir sıkışmasının ciddi olduğu veya omurga stabilitesinin bozulduğu durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi, omurilik ve sinirler üzerindeki baskıyı kaldırmayı hedefler.

Kaynaklar ve Atıflar:

• Türk Nöroşirürji Derneği
• Mayo Clinic
• Johns Hopkins Medicine
• Klinik Sağlık