Hangi hastalıkların aşısı var?

Aşılar, modern tıbbın en büyük başarılarından biridir ve enfeksiyon hastalıklarına karşı korunmada hayati bir rol oynar. Dünya genelinde milyonlarca insanın hayatını kurtaran aşılar sayesinde, geçmişte salgınlara yol açan birçok tehlikeli hastalık kontrol altına alınabilmiş veya tamamen ortadan kaldırılmıştır. Peki, hangi hastalıklara karşı aşı bulunmaktadır ve bu aşılar bizi nasıl korur? İşte aşıyla önlenebilen hastalıklar ve bilimsel kaynaklardan derlenen bilgiler:

Aşı Nedir ve Nasıl Korur?

Aşı, vücudun bağışıklık sistemini uyararak belirli bir hastalığa karşı direnç geliştirmesini sağlayan biyolojik bir üründür. Aşılar genellikle hastalığa neden olan mikroorganizmanın (virüs veya bakteri) zayıflatılmış veya öldürülmüş formlarını ya da bu mikroorganizmalara ait bazı parçaları içerir. Vücuda uygulandığında, bağışıklık sistemi bu maddeleri yabancı olarak tanır ve onlara karşı antikor üretmeye başlar. Böylece, kişi gelecekte aynı mikroorganizmayla karşılaştığında, vücudu hızla harekete geçerek hastalığın gelişmesini engeller veya hafif seyretmesini sağlar.

Aşıyla Önlenen Başlıca Hastalıklar

Günümüzde birçok bulaşıcı hastalığa karşı etkili aşılar bulunmaktadır. İşte Türkiye’de uygulanan aşı takviminde yer alan ve dünya genelinde yaygın olarak kullanılan bazı aşılar ve korudukları hastalıklar:

Çocukluk Dönemi Aşıları:

• Hepatit B: Karaciğer enfeksiyonuna neden olan bu virüse karşı doğumdan itibaren aşı uygulanır.
• Verem (Tüberküloz – BCG): Özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda ciddi seyreden verem hastalığına karşı doğumdan sonra yapılır.
• Difteri: Solunum yollarını etkileyen ciddi bir bakteriyel enfeksiyon.
• Boğmaca: Uzun süren ve şiddetli öksürük nöbetleriyle karakterize bir solunum yolu enfeksiyonu.
• Tetanoz: Sinir sistemini etkileyen ve kas spazmlarına yol açan ciddi bir bakteriyel hastalık.
• Çocuk Felci (Polio): Kalıcı felce neden olabilen viral bir hastalık.
• Kızamık: Yüksek ateş ve döküntülerle seyreden bulaşıcı bir viral hastalık.
• Kızamıkçık: Hafif seyirli olsa da hamilelerde ciddi sorunlara yol açabilen viral bir enfeksiyon.
• Kabakulak: Tükürük bezlerinin şişmesine neden olan viral bir hastalık.
• Suçiçeği: Kaşıntılı döküntülerle seyreden yaygın bir viral enfeksiyon.
• Hepatit A: Karaciğer iltihabına neden olan bir virüs.
• Pnömokok Hastalıkları: Zatürre, menenjit gibi ciddi enfeksiyonlara yol açabilen bakteriler.
• Hemofilus İnfluenza Tip b (Hib): Özellikle küçük çocuklarda menenjit, zatürre gibi ciddi enfeksiyonlara neden olabilir.
• Rotavirüs: Bebeklerde ve küçük çocuklarda şiddetli ishale neden olan bir virüs.

Yetişkin Dönemi Aşıları

• Grip (İnfluenza): Her yıl değişen grip virüslerine karşı özellikle risk gruplarına önerilir.
• Zatürre (Pnömokok): Yaşlılar ve kronik hastalığı olanlar için önerilir.
• Tdap (Tetanoz, Difteri, Aselüler Boğmaca): Erişkinlerde tetanoz ve difteri bağışıklığını güçlendirmek için ve boğmacaya karşı koruma sağlamak amacıyla önerilir. Özellikle bebeklerle yakın temasta bulunacak kişilere tavsiye edilir.
• HPV (İnsan Papilloma Virüsü): Rahim ağzı kanseri ve genital siğillere karşı genç kadınlara ve erkeklere önerilir.
• Zona (Herpes Zoster): Suçiçeği virüsünün neden olduğu zona hastalığına karşı 50 yaş ve üzeri yetişkinlere önerilir.
• Hepatit A ve B: Risk altındaki yetişkinlere (sağlık çalışanları, bazı kronik hastalığı olanlar vb.) önerilebilir.
• Menenjit (Meningokok): Özellikle hac ve umreye gidecekler, bazı bağışıklık sistemi sorunları olanlar ve salgın riski olan bölgelere seyahat edenler için önerilebilir.
• Kuduz: Hayvan ısırığı sonrası risk durumunda uygulanır.

Türkiye’deki Aşı Takvimi

Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanan ulusal aşı takvimi, bebeklikten itibaren çocukların ve yetişkinlerin hangi yaşta hangi aşıları olması gerektiğini detaylı bir şekilde belirtir. Bu takvim, ülkenin epidemiyolojik durumu ve bilimsel kanıtlar doğrultusunda düzenli olarak güncellenmektedir.

Aşı takvimine uyulması, bireylerin hastalıklardan korunması ve toplum sağlığının güvence altına alınması açısından büyük önem taşır. Güncel aşı takvimine Sağlık Bakanlığı’nın resmi internet sitesinden ulaşılabilir.

Aşılar, birçok ciddi ve ölümcül olabilen bulaşıcı hastalığa karşı en etkili korunma yöntemidir. Çocukluk döneminden itibaren uygulanan aşılar, bireyleri ve toplumu hastalıklardan koruyarak sağlıklı bir yaşam sürmelerine katkıda bulunur.

Yetişkinlik döneminde de risk gruplarına önerilen aşılar, hastalıklara karşı bağışıklığın sürdürülmesinde ve olası komplikasyonların önlenmesinde önemli bir rol oynar. Aşılamanın önemi konusunda bilinçlenmek ve ulusal aşı takvimine uymak, sağlıklı bir geleceğin anahtarıdır.

Kaynak:

• Sağlık Bakanlığı – Aşı Portalı: https://asi.saglik.gov.tr/
• Sağlık Bakanlığı – Aşı Takvimi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/asi-takvimi.html
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) – Immunization: https://www.who.int/health-topics/immunization
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – Vaccines & Immunizations: https://www.cdc.gov/vaccines/index.html
• Türkiye Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü – Bağışıklama: https://www.google.com/search?q=https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bagisiklama
• Acıbadem Sağlık Grubu – Aşı Nedir, Neden Yapılır? Koruyucu Sağlığın Temelleri: https://www.acibadem.com.tr/hayat/hangi-asi-ne-zaman-yapilmali/
• Medical Park – Yetişkinlerde Hayat Kurtaran Aşılar Hangileri?: https://www.medicalpark.com.tr/yetiskinlerde-hayat-kurtaran-asilar/hg-3963
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü – Ulusal Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimi (2025): https://www.google.com/search?q=https://www.ankahed.org.tr/haber?id=166
• TÜSEB Türkiye Halk Sağlığı ve Kronik Hastalıklar Enstitüsü (TÜHKE): https://tuhke.tuseb.gov.tr/
• Aşı Portalı – Aşı ile Önlenebilir Hastalıklar: https://asi.saglik.gov.tr/aoh.html
• kliniksaglik.com