İnmeyi daha tehlikeli hale getiren 5 risk faktörü

İnme (felç), beyne giden kan akışının kesintiye uğraması sonucu beyin hücrelerinin hasar görmesi veya ölmesiyle ortaya çıkan, ciddi ve yaşamı tehdit eden bir tıbbi durumdur. Dünyada ölüm ve kalıcı sakatlık nedenleri arasında önemli bir yere sahiptir. İnme sonrası hayatta kalma ve iyileşme şansı büyük ölçüde erken teşhis ve müdahaleye bağlı olsa da, bazı faktörler inmenin oluşma riskini artırmakla kalmaz, aynı zamanda inmenin şiddetini ve sonuçlarını daha tehlikeli hale getirebilir. İşte inme riskini katlayan ve sonuçlarını ağırlaştıran en önemli 5 faktör:

İnme Riskini Katlayan 5 Tehlikeli Faktör

Kontrolsüz Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon):

Yüksek tansiyon, damar duvarlarına sürekli zarar vererek ateroskleroz (damar sertleşmesi) gelişimini hızlandırır ve kan damarlarının zayıflamasına neden olur. Bu durum, beyne giden damarlarda pıhtı oluşma (iskemik inme) veya damarın yırtılarak kanama yapma (hemorajik inme) riskini dramatik şekilde artırır. Kontrol altında olmayan yüksek tansiyon, inmenin en yaygın ve en önemli risk faktörüdür.

American Heart Association (AHA) ve American Stroke Association (ASA) tarafından yayınlanan kılavuzlar, yüksek tansiyonun inme için birincil ve en güçlü risk faktörü olduğunu vurgular. Circulation dergisinde 2018’de yayınlanan bir derleme, hipertansiyonun inme riskini 2-4 kat artırdığını belirtmektedir. Düzenli kan basıncı takibi ve ilaç tedavisiyle kontrol altına alınması hayati önem taşır.

Atriyal Fibrilasyon (AFib) ve Diğer Kalp Ritim Bozuklukları:

Atriyal fibrilasyon, kalbin üst odacıklarının (kulakçıklar) düzensiz ve hızlı atmasıyla karakterize bir aritmidir. Bu düzensizlik, kanın kalp içinde göllenmesine ve pıhtı oluşumuna yol açar. Oluşan pıhtılar kalpten koparak beyne ulaşabilir ve bir beyin damarını tıkayarak embolik inmeye neden olabilir. AFib, inme riskini yaklaşık 5 kat artırır ve AFib kaynaklı inmeler genellikle daha şiddetli seyreder.

New England Journal of Medicine’da ve Stroke dergisinde yayımlanan çok sayıda çalışma, atriyal fibrilasyonun iskemik inme riskini önemli ölçüde artırdığını ve antikoagülan (kan sulandırıcı) tedavinin bu riski azaltmada kritik rol oynadığını doğrulamaktadır.

Diyabet (Şeker Hastalığı):

Diyabet, yüksek kan şekeri seviyeleri nedeniyle damar duvarlarında hasara ve iltihaplanmaya yol açar. Bu durum, ateroskleroz gelişimini hızlandırarak ve kanın pıhtılaşma eğilimini artırarak beyne pıhtı atma riskini yükseltir.

Diyabetli kişilerde inme riski iki katına çıkabilir ve inme sonrası iyileşme süreci daha zorlu olabilir. Diabetes Care dergisindeki 2020 tarihli bir makale, diyabetin inme insidansını artırdığını ve mikrovasküler (küçük damar) komplikasyonların inme riskine katkıda bulunduğunu belirtmektedir. Diyabet yönetimi, inme riskini azaltmada kilit rol oynar.

Kontrolsüz Yüksek Kolesterol (Dislipidemi):

Kanda yüksek LDL (“kötü” kolesterol) seviyeleri, atardamarların iç duvarlarında plak birikimine (ateroskleroz) neden olur. Bu plaklar büyüdükçe damarları daraltır ve kan akışını kısıtlar. Plakların yırtılması durumunda ise üzerinde pıhtı oluşarak damarı tıkayabilir veya pıhtı parçacıkları beyne giderek inmeye neden olabilir.

European Heart Journal‘da yayımlanan kılavuzlar, yüksek kolesterolün aterosklerotik inmenin önemli bir risk faktörü olduğunu ve lipid düşürücü tedavinin (statinler gibi) inme riskini azalttığını belirtmektedir.

Sigara Kullanımı:

Sigara içmek, vücuttaki hemen hemen her damara zarar veren ve kanın pıhtılaşma yeteneğini artıran güçlü bir risk faktörüdür. Nikotin ve diğer kimyasallar, kan damarlarının iç yüzeyini (endotel) hasara uğratarak ateroskleroz oluşumunu hızlandırır, kan basıncını yükseltir ve kolesterol seviyelerini olumsuz etkiler. Sigara içenlerde inme riski içmeyenlere göre iki ila dört kat daha fazladır. Pasif içicilik bile riski artırır.

Circulation dergisinde 2021’de yayınlanan bir sistematik derleme ve meta-analiz, sigara kullanımının hem iskemik hem de hemorajik inme riskini anlamlı derecede artırdığını ve sigarayı bırakmanın inme riskini hızla azalttığını kesin olarak göstermektedir.

Riskleri Bilmek ve Önlem Almak Hayat Kurtarır

İnme, önlenebilir bir hastalıktır ve risk faktörlerini bilmek, hayat kurtarıcı olabilir. Kontrolsüz yüksek tansiyon, atriyal fibrilasyon, diyabet, yüksek kolesterol ve sigara kullanımı, inme riskini önemli ölçüde artıran ve inmenin sonuçlarını daha da tehlikeli hale getiren başlıca faktörlerdir.

Bu risk faktörlerini yönetmek için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek (düzenli egzersiz, dengeli beslenme), düzenli doktor kontrollerine gitmek ve gerekli durumlarda ilaç tedavisini aksatmamak hayati önem taşır. İnme belirtilerini hızlıca tanımak ve acil tıbbi yardım çağırmak da (Yüzde düşme, Kolda uyuşma, Konuşmada zorlanma) inme sonrası hasarı en aza indirmek için kritik bir adımdır.

İnme riskinizi azaltmak için hangi adımları atıyorsunuz? Yorumlarda paylaşın!

Sorumluluk Reddi: Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlı bilgiler içermektedir. Bu nedenle, herhangi bir sağlık sorununuz varsa, komplikasyonlardan kaçınmak için bir uzmana danışmanızı öneririz.