İdrarda maya nasıl görünür?

İdrarda maya veya mantar hücrelerinin bulunması (kandidüri), her zaman bir enfeksiyon anlamına gelmese de, özellikle hassas kişilerde ciddi sağlık sorunlarının bir belirtisi olabilir. İdrar yolu mantar enfeksiyonları, çoğunlukla Candida cinsi mantarlar, özellikle de Candida albicans tarafından oluşur. Peki, idrarda maya nasıl görünür ve bu durum ne anlama gelir? Bilimsel veriler ve laboratuvar yaklaşımları bu konuyu aydınlatmaktadır.

İdrarda Maya Hücrelerinin Görünümü

İdrarda maya hücreleri, çıplak gözle görülemez. Bu hücreler ancak mikroskopik inceleme ile laboratuvar ortamında tespit edilebilir. Laboratuvar teknisyenleri, idrar örneğini santrifüjleyerek çökelti oluşturduktan sonra mikroskop altında incelerler.

Mikroskop altında maya hücreleri şu şekillerde görülebilir:

• Tomurcuklanan Mayalar (Budding Yeasts): En yaygın görülen formdur. Yaklaşık 4-10 mikrometre çapında, oval veya yuvarlak yapıda olurlar ve “tomurcuklanma” adı verilen bir üreme süreciyle çoğalırken ana hücreden ayrılan küçük tomurcuklar şeklinde görülürler. Bu tomurcuklar, ana hücreye bağlı kalabilir veya ondan ayrılarak tek tek hücreler halinde dağılabilir.
• Psödohifler (Pseudohyphae): Özellikle Candida türleri, uygun koşullar altında (örneğin, enfeksiyon varlığında) uzayarak ipliksi yapılar oluşturabilirler. Bu yapılar, “psödohif” (yalancı hif) olarak adlandırılır. Psödohiflerin varlığı, genellikle aktif bir mantar enfeksiyonunun güçlü bir göstergesidir.
• Lökositler (Beyaz Kan Hücreleri) ve Eritrositler (Kırmızı Kan Hücreleri): Mantar enfeksiyonu durumunda idrar sedimentinde sıklıkla lökosit (iltihap hücreleri) ve bazen eritrosit (kan hücreleri) de görülebilir. Lökositlerin varlığı, vücudun enfeksiyona karşı bir bağışıklık tepkisi verdiğini gösterir.
• Silendirler (Casts): Çok nadiren de olsa, böbrek tüplerinde oluşan ve idrarda atılan “mantar silendirleri” (Candida casts) görülebilir. Bu durum, böbreklerin mantar enfeksiyonu ile enfekte olduğunu (renal kandidiyazis) gösterebilir ve daha ciddi bir enfeksiyonun işaretidir.

İdrar fiziksel olarak incelendiğinde ise, idrarda maya enfeksiyonu tek başına belirgin bir değişiklik yaratmayabilir. Ancak idrar yolu enfeksiyonu semptomları gösteren bir kişide idrarın bulanık veya kötü kokulu olması gibi genel belirtiler gözlenebilir.

İdrarda Maya Bulunmasının Anlamı ve Nedenleri

İdrarda maya hücrelerinin tespit edilmesi birkaç farklı anlama gelebilir:

• Kontaminasyon (Bulaşma): En yaygın durumdur. Özellikle kadınlarda, vajinal bir maya enfeksiyonunun (vajinal kandidiyazis) varlığında, idrar örneği alınırken idrara vajinal sekresyonların karışması sonucu maya hücreleri idrara bulaşabilir. Bu durumda gerçek bir idrar yolu enfeksiyonu yoktur ve tedavi gerekmeyebilir.
• Kolonizasyon: Mantarların idrar yollarında (genellikle mesanede) herhangi bir semptoma neden olmadan yerleşmesi durumudur. Bu durum, özellikle kateteri olan hastalarda veya diyabetli kişilerde görülebilir. Kolonizasyon genellikle tedavi gerektirmez.
• İdrar Yolu Mantar Enfeksiyonu (Üriner Sistem Kandidiyazı): Mantarların idrar yollarında aktif olarak çoğalarak semptomlara neden olduğu durumdur. Bu enfeksiyonlar, alt üriner sistemi (mesane-sistit) veya üst üriner sistemi (böbrekler-piyelonefrit) etkileyebilir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde (diyabet, HIV/AIDS, kemoterapi görenler, organ nakli hastaları) ve uzun süreli antibiyotik kullananlarda risk daha yüksektir.
• Dissemine Kandidiyazis Belirtisi: Kritik derecede hasta olan kişilerde, idrarda maya bulunması, vücudun başka bir yerinde sistemik (yaygın) bir Candida enfeksiyonunun potansiyel bir göstergesi olabilir.

Teşhis ve Belirtiler

İdrarda maya enfeksiyonu şüphesi durumunda tanı için genellikle şu yöntemler kullanılır:

• İdrar Tahlili (Tam İdrar Tetkiki): Mikroskopik inceleme ile idrardaki maya hücreleri, lökositler ve diğer anormallikler tespit edilebilir.
• İdrar Kültürü: İdrar örneği özel besiyerlerine ekilerek mantarların üremesi sağlanır. Üreyen mantarların türü ve sayısı belirlenir. Bu, enfeksiyonun varlığını ve kaynağını kesinleştirmek için en önemli testtir.
• Hassasiyet Testleri: İdrar kültüründe mantar ürediğinde, hangi antifungal ilaçlara duyarlı olduğunun belirlenmesi için yapılabilir.

İdrar yolu mantar enfeksiyonlarının belirtileri, bakteriyel idrar yolu enfeksiyonlarına benzer olabilir:

• İdrar yaparken yanma veya ağrı (dizüri)
• Sık idrara çıkma ihtiyacı (pollaküri)
• Ani idrar yapma hissi (üriner aciliyet)
• Alt karın veya kasık bölgesinde ağrı
• Bulanık veya kötü kokulu idrar
• Nadiren idrarda kan (hematüri)

Özellikle kadınlarda, vajinal maya enfeksiyonu belirtileri (vajinada kaşıntı, yanma, beyaz, peynirimsi akıntı) idrar yolu enfeksiyonu semptomlarıyla birlikte görülebilir.  İdrar tahlilinde maya hücreleri görülmesi durumunda, özellikle belirtiler eşlik ediyorsa, doğru teşhis ve uygun tedavi için mutlaka bir doktora başvurmak gereklidir.

Kaynaklar:

• Clinical Infectious Diseases – Candida Urinary Tract Infections—Diagnosis | Oxford Academic: https://academic.oup.com/cid/article/52/suppl_6/S452/285004
• İnfeksiyon Dergisi – İdrar yolu kandidozları alt ve üst üriner sistem ile böbreğin kandida infeksiyonlarını içerir: https://infeksiyon.dergisi.org/pdf.php3?id=234
• Tetra Laboratuvar – İdrar Analizi (Tahlili) Nedir? Nerede, Niçin Yapılır: https://tetralaboratuvar.com/idrar-analizi
• Memorial Hastanesi – İdrar Kültürü Nedir? İdrar Kültürü Neden Yapılır?: https://www.memorial.com.tr/tani-ve-testler/idrar-kulturu
• Acıbadem Hastanesi – Candida Mantarı Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi: https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/candida-mantari/
• Medical Park – Vajinal Mantar Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?: https://www.medicalpark.com.tr/vajinal-mantar/hg-2064
• Memorial Hastanesi – Vajinal Mantar Nedir? Vajinal Mantar Neden Olur?: https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/vajinal-mantar-nedir-nasil-tedavi-edilir
• kliniksaglik.com – https://kliniksaglik.com/saglik/bobrekleriniz-iflas-ettiginde-idrariniz-ne-renk-olur-13793

Not: Bu içerik sadece rehberlik amaçlı olup kişisel ihtiyaçlarınıza göre tasarlanmamıştır. İçerik, uzman tıbbi tavsiye yerine geçmez.