KAT6A sendromu ne kadar nadirdir?

Genetik bilimindeki ilerlemeler sayesinde, daha önce nedeni bilinmeyen birçok gelişimsel bozukluğun genetik temelleri aydınlatılmaktadır. Bu hastalıklardan biri de KAT6A sendromudur. Peki, KAT6A sendromu ne kadar nadir görülür ve bu durumun bilimsel açıdan önemi nedir? İşte bu nadir genetik bozukluğa dair güncel araştırmalar ve bilgiler:

KAT6A Sendromu Nedir?

KAT6A sendromu, KAT6A genindeki bir mutasyon sonucu ortaya çıkan nadir bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu gen, KAT6A proteinini kodlar ve bu protein, DNA paketlenmesi ve diğer proteinlerin üretiminde önemli rol oynayan bir histon asetiltransferaz enzimdir. KAT6A genindeki değişiklikler, bu proteinin işlevini bozarak çeşitli gelişimsel sorunlara yol açar.

Ne Kadar Nadir Görülür?

KAT6A sendromunun kesin yaygınlığı tam olarak bilinmemekle birlikte, oldukça nadir olduğu kabul edilmektedir. Farklı kaynaklar ve çalışmalar şu bilgileri sunmaktadır:

Nadir hastalıklar, Avrupa Birliği’nde 2000’de 1 veya daha az sıklıkta görülen durumlar olarak tanımlanır. Mevcut verilere göre, KAT6A sendromunun görülme sıklığı bu tanımın oldukça altındadır.

Nadir hastalıklar veri tabanı Orphanet, KAT6A ile ilişkili zihinsel yetersizlik-kraniyofasiyal anomaliler-kalp defektleri sendromunun (birincil olarak KAT6A mutasyonlarından kaynaklandığı düşünülen durum) 1.000.000’da 1’den daha az sıklıkta görüldüğünü belirtmektedir. Ebeveynler tarafından kurulan KAT6A vakıfları, dünya genelinde bilinen vaka sayıları hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. 2022 itibarıyla, KAT6 Vakfı’na dünya çapında yaklaşık 350 KAT6A sendromlu birey bildirilmiştir. 2024 itibarıyla ise bu sayının yaklaşık 400’e ulaştığı belirtilmektedir.

Tıp literatüründe tanımlanan ve detaylı olarak rapor edilen vaka sayıları da nispeten düşüktür. Ancak, genetik test teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte daha fazla tanı konulmaktadır. Bir çalışmada, 2019 yılına kadar literatürde 76 vaka rapor edilmiştir. Bazı araştırmalar, KAT6A sendromunun, sendromik gelişimsel geriliği olan ve henüz tanı almamış bireylerin %1’ine kadarını oluşturabileceğini öne sürmektedir. Bu da gerçek vaka sayısının bildirilenden daha yüksek olabileceğine işaret etmektedir.

Neden Nadir ve Tanı Zorlukları

KAT6A sendromunun nadir görülmesinin birkaç nedeni olabilir:

• Yeni Mutasyonlar (De Novo Varyasyonlar): Çoğu KAT6A mutasyonu, ebeveynlerden kalıtılmayıp, bireyde kendiliğinden ortaya çıkar (de novo). Bu da ailede daha önce benzer bir durumun olmaması anlamına gelir.
• Tanı Zorluğu: KAT6A sendromunun belirtileri diğer nörogelişimsel bozukluklarla örtüşebilir. Zihinsel yetersizlik, konuşma gecikmesi, hipotoni (kas tonusu düşüklüğü) gibi yaygın belirtiler spesifik olmayabilir ve bu da tanıyı geciktirebilir veya atlanmasına neden olabilir.
• Genetik Testlerin Erişilebilirliği: Kesin tanı, KAT6A genindeki mutasyonların moleküler genetik testlerle belirlenmesiyle konulur. Bu testlerin erişilebilirliği ve farkındalığı zamanla artmaktadır.

Nadir Olmasına Rağmen Önemi

KAT6A sendromu nadir görülse de, etkilenen bireyler ve aileleri için önemli zorluklara yol açar. Sendromun geniş bir klinik yelpazesi olabilir ve bireyden bireye farklılık gösterebilir. Sık görülen belirtiler arasında şunlar yer alır:

• Gelişimsel gecikme ve zihinsel yetersizlik (hafiften ağıra kadar değişebilir)
• Konuşma gecikmesi
• Hipotoni (kas güçsüzlüğü)
• Beslenme güçlükleri
• Kraniyofasiyal özellikler (geniş alın, belirgin burun kökü vb.)
• Kalp ve göz anomalileri
• Davranışsal sorunlar (otizm spektrum bozukluğu ile benzerlikler gösterebilir)

Nadir hastalıkların araştırılması, doğru tanı konulması, uygun tedavi ve destekleyici yaklaşımların geliştirilmesi açısından büyük önem taşır. KAT6A sendromu gibi nadir genetik bozuklukların daha iyi anlaşılması, etkilenen bireylerin yaşam kalitesini artırmaya yönelik çalışmalara katkı sağlayacaktır.

KAT6A sendromu, mevcut verilere göre oldukça nadir görülen bir genetik bozukluktur. Ancak, tanı teknolojilerinin ilerlemesi ve farkındalığın artmasıyla birlikte daha fazla vaka tespit edilmektedir. Nadir olmasına rağmen, etkilenen bireylerin ve ailelerinin yaşadığı zorluklar göz önüne alındığında, bu alandaki araştırmaların ve destekleyici çalışmaların sürdürülmesi büyük önem taşımaktadır.

Kaynak:

• Orphanet – KAT6-related intellectual disability-craniofacial anomalies-cardiac defects syndrome: https://www.orpha.net/en/disease/detail/457193
• KAT6 Foundation – About KAT6A Syndrome: https://kat6a.org/about-kat6a/
• NORD (National Organization for Rare Disorders) – KAT6A Syndrome: https://rarediseases.org/rare-diseases/kat6a-syndrome/
• PubMed – Genotype-phenotype correlation in 76 patients with pathogenic KAT6A variants:
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30245513/
• Frontiers in Genetics – Clinical manifestations and genetic analysis of a newborn with Arboleda−Tham syndrome: https://www.frontiersin.org/journals/genetics/articles/10.3389/fgene.2022.990098/full
• CheckRare – KAT6A Syndrome: Pathophysiology, Diagnosis, and Treatment: https://checkrare.com/kat6a-syndrome-pathophysiology-diagnosis-and-treatment/
• MDPI – Research Themes in KAT6A Syndrome: A Scoping Review: https://www.mdpi.com/2673-8856/5/2/21
• PMC (PubMed Central) – Five new cases of syndromic intellectual disability due to KAT6A mutations: widening the molecular and clinical spectrum:1 https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7011274/1.
  Rare Chromo – KAT6A Syndrome: https://www.rarechromo.org/media/information/Chromosome%20%208/KAT6A%20Syndrome%20FTNW.pdf
• University of Barcelona – New advances on the genetic bases and clinical picture of KAT6A syndrome:
• https://web.ub.edu/en/web/actualitat/w/new-advances-on-the-genetic-bases-and-clinical-picture-of-kat6a-syndrome-
• kliniksaglik.com