Kişiye özel tedavi nedir?

Kişiye özel tedavi ya da diğer adıyla hassan tıp, her hastanın kendine özgü genetik yapısı, yaşam tarzı ve çevresel faktörlerini dikkate alarak oluşturulan bir tıp yaklaşımıdır. Geleneksel “herkes için tek beden” anlayışının aksine, bu yaklaşım tedavileri, ilaçları ve önleyici yöntemleri bireye özel hale getirerek en etkili ve güvenli sonuçları elde etmeyi hedefler.

Peki, Kişiye Özel Tedaviler Nasıl Çalışır?

Bu tedavi yöntemi, temelde kişinin benzersiz biyolojik verilerini analiz ederek işler. Anahtar bileşenler şunlardır:

Genetik ve Genomik Analiz

Hastanın DNA’sı incelenerek hastalık riskleri, belirli tedavilere vereceği tepkiler veya ilaçların metabolizması hakkında bilgi edinilir. Örneğin, bir kanser hastasının tümör genlerinin analizi, hangi hedefe yönelik tedavinin en etkili olacağını gösterebilir.

Biyobelirteçler (Biyomarkerlar)

Vücuttaki belirli moleküller veya hücreler incelenerek, bir hastalığın varlığı veya bir ilacın etkinliği hakkında bilgi toplanır.

Yaşam Tarzı ve Çevresel Veriler: Beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyi ve yaşanılan çevre gibi faktörler de tedavi planına dahil edilir.

Onkolojiden İlaç Seçimine

Hedefe Yönelik Kanser Tedavisi: Bu, kişiye özel tıbbın en bilinen örneğidir. CAR-T Cell tedavisi gibi uygulamalarda, hastanın kendi bağışıklık hücreleri genetik olarak değiştirilerek kanser hücrelerini tanıyıp yok etmeleri sağlanır. Bu yaklaşım, sadece kanser hücrelerini hedef aldığı için geleneksel kemoterapide görülen yan etkileri en aza indirir.

Farmakogenomik

Bazı genler, bir kişinin belirli ilaçları nasıl metabolize ettiğini belirler. Kişinin genetik yapısına bakılarak, hangi ilacın daha etkili olacağı veya hangi dozajın en uygun olduğu önceden tahmin edilebilir. Bu, gereksiz deneme-yanılma süreçlerini ortadan kaldırır.

Faydaları

Kişiye özel tıp, tedavinin başarı oranını artırırken gereksiz yan etkileri azaltır. Aynı zamanda, genetik risk faktörlerini belirleyerek hastalıkları henüz belirti vermeden önleme potansiyeli taşır. Şu anda özellikle kanser, kalp hastalıkları ve nadir genetik hastalıklar gibi alanlarda büyük bir hızla ilerleyen bu yaklaşım, gelecekte tüm sağlık hizmetlerinin temelini oluşturabilir.